دوران کهن
منطقه‌ای که در حال حاضر به آن دوشنبه گفته می‌شود، در صده‌های
میانی شومان نام داشته است که در برخی منابع تاریخی قدیمی،
سومان نیز نوشته شده است. در کتاب
حدود
العالم من المشرق الی المغرب آمده است:«شومان
شهری است استوار و گرد، او باره‌ای کشیده و او را قهندزی است بر سر
کوه نهاده و اندر میان قهندز چشمه‌ای است بزرگ و از وی زعفران خیزد
بسیار.»[۲]
مقدسی
در کتاب
احسن
التقاسیم فی معرفه الاقالیم می‌گوید:«شومان
مکانی پرجمعیت و آباد و نیکو است.»
شرف
الدین علی یزدی در
ظفرنامه تیموری از آن به نام حصار شادمان
یاد کرده و غالباً آن را بصورت مختصر حصار یا حصارک نوشته که امروز
هم به «حصار» یا «قلعه حصار» معروف است و در ۲۵ کیلومتری شهر
دوشنبه قرار دارد. شایان یادآوری است که حصار کلمه‌ای عربی و به
معنی کاخ و
قلعه
است.
در گسترهٔ شهر دوشنبه که اکنون پایتخت تاجیکستان است، بازماندهٔ
ساختمان‌هایی کشف شده که به سده پنج پیش از میلاد بر می‌گردد. در
سال
۱۸۶۸
ادارهٔ روستای دوشنبه توسط دولت تزاری روسیه به
امیر
بخارا واگذار شدانشمند
بلخی
محمود
ابن ولی در کتاب
بحر
الاعراف فی مناکب الخیر برای نخستین بار به
استفاده از جای‌نام «دوشنبه» در نامهٔ خان بلخ
سبحان
قل بهادر به
فیودور
سوم امپراتور روسیه در
دسامبر
۱۶۷۶ اشاره کرده است. در سندی بازمانده از سال
۱۸۲۶ این شهر «دوشنبه قورغان» نامیده شده است. قورغان واژه‌ای ترکی
به معنی قلعه و حصار است. قلعه دوشنبه در کنار رود ورزآب جای داشته
و روز دوشنبه هر هفته در آن بازاری برگزار می‌شده است. نام کنونی
پایتخت تاجیکستان یادآور همین بازار است. دهکده‌ای که با گذشت زمان
در جای دوشنبه‌بازار پیدا شد، دوشنبه نام گرفت و با گذشت زمان رشد
کرد و پایتخت تاجیکستان گشت.
سده بیستم
در آغاز سده بیستم میلادی، این قلعه تختگاه (مرکز حکومت) بیک حصار
شاه
مردان قل بود. این قلعه در زمین‌لرزه
۱۶
شهریور
۱۲۸۶
(۸
سپتامبر
۱۹۰۷
میلادی) ویران شد و از آن تنها یک دروازه و دو برج در میان دو کوه
برجای مانده است. پس از آن زمین‌لرزه، شاه مردان قل به قلعه دوشنبه
کوچید که در آن زمان مرکز یکی از املاک‌داری‌هایش بود و از آن پس
دوشنبه تختگاه بیک حصار شد.
در سال
۱۹۲۰
پس از انقلاب
بولشویک‌ها، فرماندار
بخارا
به دوشنبه گریخت و پس از آن دوشنبه اقامتگاه ابراهیم بیک، رهبر
تاجیک که بر ضد
بولشویک‌ها می‌جنگید، شد. پس از پیروزی
ارتش
سرخ در سال
۱۹۲۹،
این شهر به عنوان مرکز
جمهوری
شوروی سوسیالیستی تاجیکستان تعیین شد. در پی آن
در
۱۶
اکتبر سال
۱۹۲۹
نام این شهر به
استالین‌آباد تغییر کرد اما در
۱۹۶۱
دوباره به دوشنبه واگردانده شد.
جاذبه های توریستی دوشنبه
میدان اسب‌دوانی، باغ گیاه‌شناسی، استودیوی سینمایی و آب‌های گرم
گل‌پسته (در ۱۵ کیلومتری شهر) از دیدنیهای دوشنبه هستند. در ۲۵
کیلومتری این شهر چشمه‌های معدنی درمانی به نام شاه‌عنبری واقع شده
است. آب آن در بهبود بیماری‌های بندهای استخوان، دستگاه عصبی و
بیماری‌های پوستی مؤثر است. از دیگر دیدنیهای پیرامون دوشنبه به
ویژه در قدیم، مهمانسرای قره‌تاغ در ۵۰ کیلومتری شهر است که در
زمان شوروی سالانه سه هزار نفر تعطیلات خود را در آن می‌گذراندند.
زیبایی بعضی از خیابان ها مثل رودکی و میدان هایی مثل عینی، پیکر
سامانی و ساختمان های رنگی اطراف خیابان با رنگ های مختلف صورتی،
قرمز، سفید، آبی و… توجه انسان را به خود جلب می کند.
ميدان دوست مجسمة اسماعيل ساماني
يا هيكل ساماني
اين ميدان روبروي مجلس شوراي ملي تاجيكستان واقع شده است كه طاقي
به ارتفاع پنجاه متر و مجسمه اي از اسماعيل ساماني به ارتفاع بيست
و پنج متر در اين ميدان قرار دارد . بيشتر مراسم ملي مهم در كنار
اين ميدان برگزار مي شود . همه روزه افراد زيادي ازاين ميدان
بازديد مي كنند . اين ميدان كه در واقع سمبل ملي كشور تاجيكستان
محسوب مي شود ، داراي كتابخانه و موزه اي است كه در زير طاق بزرگ
در ضلع غربي اين بنا قرار دارد.
پارك غلبه یا ميدان غلبه
در
اين پارك يادمان برخي از كشته هاي جنگ جهاني دوم واقع است.
ميدان عيني
اين
ميدان در نزديكي موزة ملي تاجيكستان ، بازار صد برگ و هتل بزرگ
پايتخت قرار دارد . صدرالدين عيني وپيكره هايي از رمان هاي او زينت
بخش اين ميدان مي باشد.
ميدان تانک
در
اين ميدان يك دستگاه تانك قرار دارد كه در جنگ جهاني دوم با
رانندگي يك نفر تاجيكستان تا شهربرلين آلمان رفته و بدون هيچ آسيبي
برگشته است .
پارك لنین
اين
پارك در خيابان رودكي در مجاور ميدان اسماعيل ساماني قرار دارد به
تازگي بنا به دستور امام علي رحمان رئيس جمهور نام اين پارك به
رودكي تغيير يافته و مجسمة رودكي به جاي مجسمة لنين نصب شد.
ميدان ابوعبدالله رودكي
ميدان ابوعلي سينا
در
خيابان هشتاد و دو(از خيابان هاي مهم شهر دوشنبه) قرار دارد.
ميدان فردوسی
مقبرة ميرزا تورسون زاده
ساختمان اتفاق نويسندگان
بر
روي ديوارهاي اين ساختمان پيكره هاي بسيار زيبايي از شعراي ايراني
ازجمله : فردوسي، سعدي،رودكي، خيام، حافظ كه ابعاد هر كدام بيش از
سه متر است نصب گرديده است.
چايخانه راحت
اين
چايخانه در دو طبقه با ساختماني بسيار زيبا در نزديكي كاخ رياست
جمهوري واقع است.
كاخ پرزيدنت
اين
كاخ كه محل كار دولت جمهوري تاجيكستان و همچنين رئيس جمهور اين
كشور مي باشد .
چايخانة سعادت
خواجه آب گرم
اين جاي ديدني در 35 كيلومتري شهر دوشنبه ( به طرف ورزاب ) واقع
است كه داراي تأسيسات و آب گرم طبيعي بسيار مناسبي بوده و محل
مناسبي جهت درمان برخي از بيماري هاي پوستي و مفصلي مي باشد .
همچنين مكان هاي ديدني و طبيعي زيادي در شهرهاي اين كشور از
جمله : خجند ، حصار، فيض آباد،قرغان تپه ، راغون و .... وجود
دارد
كه بسياري از اتباع كشورهاي ديگر ، از اين مكان ها ديدن مي كنند.
مراکز
خرید دوشنبه
در فروشگاه زنجیره ایي مثل Orima تقریبا همه چیز می توان پیدا کرد،
ولی مشکل خط و زبان وجود دارد، اکثرا روسی نوشته شده و وقتی چیزی
را بر می داری شک و تردید داری که دقیقا چه چیزي برداشته ای!
تعدادی بازار بسیار بزرگ و شلوغ و درهم مثل بازار کاروان که همه
چیز و همه شغلی پیدا می شود، در دوشنبه وجود دارد. نرخ اجناس اغلب
از ایران بیشتر است مگر موارد خاصی از پوشاک.
بازاری هم مثل صد برگ وجود دارد که ظاهری آراسته تر و مدرن تر
دارد، پاساژی چند طبقه با مغازه های مختلف واقع در میدان عینی یا
میدان صدبرگ که به خاطر وجود این بازار به هر دو نام معروف است.
زيليوني بازار
اين
بازار كه به بازار شاه منصور نيز مشهور است ، محل خريد و فروش تره
بار به صورت عمده و خرده مي باشد . در اين بازار برخي از وسايل
منزل ، نان ، مواد پروتئيني ، پارچه و.......... نيز به فروش مي
رسد.
بازار سلطان كبير
در
اين بازار بيشتر لوازم ساختماني ، لوازم يدكي خودرو ، فرش ، وسايل
منزل و ........ نيز داد و ستد مي رسد.
بازار كاروان
در
بازار كاروان بيشتر فروشگاه هاي پوشاك ، كفش ، فرش و انواع لباس
هاي ساخت تركيه ، روسيه ، چين ، و......... به صورت كلي فروشي و
خرده فروشي ديده مي شود . در اين بازار نرخ اجناس مناسب تر از
جاهاي ديگر مي باشد .
بازار سخاوت
در
بازار سخاوت بيشتر فروشگاه هاي پوشاك و لوازم خانگي و
......فعالند.
بازار دوستي
اين
بازار بيشتر محلي است و به اهميت بازارهاي ياد شده نيست .
بازار راه آهن
كه
عمده فروشي و خرده فروشي مواد لبني و پروتئني است.
بازار صد برگ
عمده فروشي و خرده فروشي مواد بهداشتي و
پوشاك در كنار ميدان عيني
بازار صوم
دراين بازار بيشتر فروشگاه هاي لوازم خانگي
، كامپيوتري و صنايع دستي تاجيكستان موجود مي باشد . اين بازار
درخيابان رودكي نزديك كاخ پريزيدنت واقع است
بازار بركت
اين بازار در نزديكي كاخ رياست جمهوري واقع
شده و كاربري آن بيشتر تره بار و خشكبار است.
فروشگاه كرژنمير
فروشگاه لوازم التحرير بوده و در كنار
ميدان عيني قرار دارد
فروشگاه هاي اوريما
اين فروشگاهها از بزرگ ترين سوپر ماركت هاي
شهر دوشنبه است
بازار ورزاب
محل فروش تره بار
بازار بلخ در بيرون از شهر دوشنبه
شامل تره بار و خشكبار مي باشد.
موزه های تاجیکستان
در حال حاضر
در تاجیکستان 40 موزه، از جمله 30 موزه کشورشناسی و هنر، 8 موزه خانه
ادبی و 2 موزه بخشهای دیگر موجود است که مهم ترین آنها از این قبیل می
باشند
موزه ملی به
نام کمال الدین بهزاد در شهر دوشنبه - 1934 میلادی
موزه ملی باستانی تاجیکستان در شهر دوشنبه -2001 م
موزه شهر خجند -1931 م
موزه شهر قرغانتپه (1981 م.) در ولایت ختلان
موزه شهر خاروغ در بدخشان -1944 م
موزه شهر پنجکنت در استان سغد -1958 م
موزه شهر کولاب -1968 م
خانه موزه صدرالدین عینی در کناب میدان عینی شهر دوشنبه -1963م
خانه موزه ابوالقاسم لاهوتی -1981 م
خانه موزه میرزا ترسون زاده -1978 م
خانه موزه زیاداله شهیدی
موزه اسباب های موسیقی گرمنج ذوقی بیک اف
خانه موزه محی الدین امین زاده -1974 م
خانه موزه محمدجان رحیمی -1970 م
خانه موزه سیدعلی ولی زاده -1981 م
موزه حصار در مدره کهنه در شهر حصار
مساجد شهر دوشنبه
مسجد حضرت
مولانا
بر اساس روايات تاريخي كه
آمده است اين مسجد در سالهاي 1495 اواخر عصر پانزده ميلادي توسط
عبدالله پاشا (امير وقت) ساخته و به نام مولانا يعقوب چرخي كه مدفن
او در همان مكان قرار داشته است نامگذاري شده است و تا امروز به
همان نام شناخته مي شود.مسجد مذكور يكي از زيباترين و قديمي ترين
مساجد، با معماري هاي سنتي- اسلامي در ك
شور
تاجيكستان و حتي ماوراء النهر مي باشد. اين مسجد با وجود تعميراتي
كه در آن انجام شده است، هنوز ساختار قديمي و سنتي آن و نشانه هاي
كه دال بر قدمت چند صد ساله است در آن فراوان مي باشد.صحن بزرگ اين
مسجد با چندين درخت كهن سال، مقبره حضرت مولانا يعقوب چرخي، مقبره
هاي از بزرگان دين همچون قاري نعمت الله، حجره ها (و اتاقهاي با
ساختار سنت)ي در كنار هم و ... نشانه هاي از قدمت اين مسجد را در
خود جمع كرده است.روزهاي چهارشنبه اين مسجد ميزبان زائران زيادي از
نقاط مختلف كشور و مهماناني كه به دوشنبه سفر كرده اند مي باشد و
با تلاوت و ختم قرآن كريم توسط ملا (و عالم ديني) كه در آنجا هست
از مهمانان استقبال مي شود و ضمن خواندن نماز و دعا از خداوند براي
خود و گذشتگان آمرزش و تقرب به خدا را طلب مي كنند.اين مسجد در يكي
از محله هاي شهر دوشنبه به همين نام (مسجد حضرت مولانا) معروف مي
باشد.
مسجد سر آسيا
مسجد سرآسيا با قدمت 200
ساله در يكي از نواحي اطراف شهر دوشنبه به همين نام در سالهاي 1800
ميلادي ساخته شده و در سالهاي 1923 ميلادي آن را ت
كميل
و بزرگتر نمودند.ديوارهاي اوليه آن هنوز وجود دارند و با تعميراتي
كه روي آنها انجام شده است از تخريب آن پيشگيري شده است.در حال
حاضر اين مسجد محل نمازگزاري مردم منطقه مي باشد.
مسجد شاه منصور
اين مسجد كه يكي از مساجد
زيبا با ساختار سنتي- اسلامي در مركز شهر دوشنبه مي باشد توسط مردم
اطراف آن در دهه هاي 1900 تا 1950 ساخته و به همين نام معروف
شده است.در سالهاي 1997
بعد از آتش سوزي كه در آن رخ داده مردم محل دوباره آن را باز سازي
و سالهاي 2007 آن را براي برگزاري نماز آماده كردند و در حال حاضر
مردم مسلمان همه روزه جهت اقامه نماز به آنجا مراجعه و در روزهاي
جمعه جمعيت زيادي جهت اقامه نماز جمعه حاضر مي شوند.
مسجد حاج يعقوب
مسجد معروف حاج يعقوب كه
توسط خود آن و با سرمايه مادرش ساخته شده است از سالهاي 1856
ميلادي تا امروز همچون مركز علم و امور ديني در ميان مردم
تاجيكستان شناخته شده است.اين مسجد كه در محدوده مدرسه امام ترميزي
قرار دارد در سالهاي حكومت شوروي به عنوان اداره مفتيات و مدرسه
اسلامي در ميان كشورهاي اتحاد شوروي
فعال
بود و بعد از فروپاشي شوروي و استقلال تاجيكستان هم همچون اداره
ديني فعاليت خود را ادامه داده است. ساختمان اين مكان بعد از
سالهاي 1990 جهت تعمير و گسترش آن شروع و در سالهاي 1997 به پايان
رسيد اما ساخت و ساز مدرسه (در كنار آن) هنوز ادامه دارد.در حال
حاضر در همين مكان دانشگاه دولتي- اسلامي (امام ترميزي) در مركز
جمهوري تاجيكستان شهر دوشنبه همه روزه ميزبان صدها دانشجوي ديني از
نقاط مختلف كشور و نمازگزاران م باشد. روزهاي جمعه يكي از بزرگترين
نمازهاي جمعه هم در اين مكان برقرار مي باشد.
آداب و رسوم مردم
تاجیکستان
- تعطیلات رسمی در
تاجیکستان
| زمان |
نام |
نام محلی |
توضیحات |
| ۱ ژانویه |
سال نو |
Соли Нав |
- |
| ۸ مارس |
روز جهانی زن |
Рӯзи модар |
- |
| ۲۰ مارس - ۲۲ مارس |
نوروز |
Наврӯз |
- |
| ۱ مه |
روز جهانی کارگر |
Рӯзи байналмилалии якдилии меҳнаткашон |
- |
| ۹ مه |
روز پیروزی |
Рӯзи Ғалабaи халқҳо дар ҶБВ |
پایان
جنگ جهانی دوم |
| ۲۷ ژوئن |
روز وحدت ملی |
Рӯзи Ваҳдати миллӣ |
- |
| ۹ سپتامبر |
روز استقلال |
Рӯзи истиқлолияти Тоҷикистон |
- |
| ۶ نوامبر |
روز قانون اساسی |
Рӯзи Ҷумҳурии Тоҷикистон |
- |
| ۹ نوامبر |
روز آشتی ملی |
- |
- |
| متغیر |
عید فطر |
Иди Рамазон |
در پایان ماه رمضان برگزار می‌شود. |
| متغیر |
عید قربان |
Иди Қурбон |
۷۰ روز پس از برگزاری عید فطر است. |
برگزاری جشن نوروز
تاجيكستان يكي از سه كشور فارسي زبان جهان اين روزها
همراه و همدوش با ملت ايران و افغانستان به استقبال عيد نوروز مي رود
تا بار ديگر آن را در دوران استقلال خويش با شكوهي بيشتر برگزار كند.
همزباني و قرابت فرهنگي ايرانيان و تاجيكان موجب شده است تا هر ساله بر
شمار كساني كه در اين ايام مقصد تعطيلات نوروزي خود را تاجيكستان
انتخاب مي كنند، بيشتر مي شود. به همين مناسبت، گزارش تصويري امروز را
به ديدار از تاجيكستان اختصاص داده ايم
آيين هاي جشن عيد نوروز و آغاز سال نو از جمله فرهنگ
و آداب و رسوم مردم تاجيکستان و برجاي مانده از فرهنگ ايران زمين در
اين کشور است که همه ساله با شکوه خاصي برگزار مي شود.مردم اين کشور
همانند مردم ديگر کشورهاي حوزه تمدني ايران از شب چهارشنبه سوري با
برپايي آيين هاي جشن سنتي به استقبال عيد نوروز مي روند
تاجيكها چهار روز تعطيلات رسمي براي نوروز
دارند و در اين مدت، سکوهاي موقت کنسرت در گوشه و کنار شهرها
بر پا مي‌شود كه تا روزها پس از اين ايام شاهد شادي و پايکوبي
مردم است. علاوه بر آن ، همه شهرها و روستاها نيز مراسم سنتي
دست افشاني و شادماني دارند.
دادِخدا سيم الدين‌اف ، رئيس پژوهشگاه
زبان و ادبيات فرهنگستان علوم تاجيکستان به بي بي سي گفت:
«در گذشته يک سنت مشترک تجليل از نوروز ميان مردم آريايى
وجود داشت. در تاجيکستان ، ايران و افغانستان ويژگيهاى
محلى تجليل نوروز وجود داشت و هنوز هم رايج است. اين سنتها
را بايد احيا کرد و تمامى اين سنن را در يک سنت مشترک براى
تجليل از نوروز آماده کرد ، تا مراسم تاريخى تجليل از
نوروز به وجود بيايد.»
در روز هاي عيد در تاجيکستان همه لباس نو
مي پوشند ، بويژه کودکان ، زنان و دختران با پوشيدن لباس
هاي رنگارنگ که نقشي از گل هاي بهاري دارند به شکوه اين
جشن مي افزايند. نوروز را هر اداره، کارخانه و نهادهاي
دولتي و غيردولتي به طور دستجمعي جشن مي گيرند و مردم
روستاها و قصبه ها نيز مراسم جشن را برگزار مي کنند.دولت
تاجيکستان نيز هر سال جشن نوروز را در يکي از مناطق کشور
برگزار مي کند که در آن «امامعلي رحمان» رييس جمهوري و
ديگر مقامات اين کشور شرکت مي کنند.
چيزي که در جشن هاي نوروزي اين چنيني
تاجيک‌ها مرسوم است اين است که جشن هاي مفصل معمولاً در
تفرجگاه‌هاي خارج شهر برگذار مي‌شوند و شايد به همين خاطر
تاجيک‌ها به آن «گلگشت نوروزي» مي‌گويند. براي مثال در
دوشنبه شهرک وحدت با پارک بزرگي که دارد ميزبان مي‌شود و
در خجند «کالخوز اربابي» با باغ‌هاي وسيع اطرافش. چاي کبود
و نان رايگان از جمله چيزهايي هستند که فقيرترها را هم به
شرکت در اين جشن تشويق مي‌کند و اگر «آش پلو»ي رايگان هم
باشد نور علي نور است (آش پلو را با نخود ، برنج، و پي
گوسفند و آب زياد مي‌پزند). بندبازي، کشتي محلي و خروس
جنگي (در مناطق روستايي جنوب) از ديگر فعاليت هاي مرسوم
در اين روزها به شمار مي‌رود.
تاجيک ها از ديرباز نوروز را مقدس مي
دانند و با دعا و نيايش هاي ويژه که در رسوم گل گرداني،
سمنو پزي ، کلوچه پزي دارند به استقبال نوروز مي روند و
رسيدن بهار را با گل گرداني گل هاي نرگس ، سياه گوش و گل
هاي بهمن خبر مي دهند.نان تاجيكي اگرچه همواره خوشمزه و
پرطرفدار است اما در ايام نوروز با پيوستن انواع شيريني
هاي محلي از طعم و جاذبه بيشتري برخوردار مي شود.
آيين تهيه و پخت «سمنک» يا «سمنو» در همه
مناطق اين کشور هنوز هم باقي است و پس از اعلام استقلال در
18 سال قبل به جدول جشن هاي رسمي عيد نوروز وارد و دوباره
احيا شده است. آيين پخت سمنک نوروزي که تا به حال بيشتر
خاص مردم روستاهاي تاجيکستان بود، هم اکنون در ميان ساکنان
شهرها نيز اجرا مي شود. سمنک را در تاجيکستان عمدتا زنان
مي پزند و براي اين کار از قبل در ظروف روباز گندم را به
خيس مي گذارند و تا زمان سبز شدن دانه هاي گندم انتظار مي
کشند. در روز هاي آمادگي براي برپايي جشن نوروز شيره اين
گندم را با آرد مخلوط کرده به ديگ مي ريزند و روي آتش براي
پخت مي گذارند. پخت سمنک از صبح زود دو روز قبل از عيد
آغاز مي شود و براي اين که سمنک خيلي دير مي پزد، زنان
طباخ گرد ديگ جمع شده و تا پخت آن با زدن دف در وصف نوروز
ترانه مي خوانند. به عقيده تاجيک ها، در زمان پخت سمنو
حاجتمندان مي توانند حاجت بگيرند و بيماران نيز شفا يابند
و به اين خاطر سمنو به معني استقبال از بهار و در بين
تاجيک ها شفابخش است اما آنچه در اين تصوير مي بينيد سمنو
نيست بلكه بازار معروف دوشنبه را آخرين روزهاي سرد سال
نشان مي دهد. فرا رسيدن ، روزهاي بهار و لبخند نزديك است.
اکنون در آستانه عيد نوروز حال و هواي
مناطق مختلف تاجيکستان به ويژه شهر دوشنبه دگر گون شده،
خانه تکاني و جنب و جوش مردم تاجيک براي استقبال از بهار
زايد الوصف است و خيابان ها و منازل براي برگزاري جشن
نوروز آذين بندي شده اند. به اعتقاد تاجيک ها كه زن و مرد
همدوش يكديگر به كار و فعاليت مشغولند، با رسيدن بهار و
عيد نوروز هيچ کينه و کدورتي در دل ها نمي ماند ، زيرا
نوروز عيد محبت ، عشق ورزي و دوستي است.
تاجيکان به رغم سال هاي جدايي از سرزمين
نياکان خود ايران زمين هيچگاه سنت هاي ملي خويش را فراموش
نکرده و هر سال عيد نوروز را با برگزاري آيين هاي ويژه جشن
مي گيرند. مردم فارس زبان تاجيکستان که در آغوش طبيعت
سرسبز منطقه آسياي مرکزي زندگي مي کنند شعر و ادب فارسي را
از نياکان خود به ميراث برده اند و مردماني فرهنگ دوست و
پايبند به آداب و سنت هاي پيشينيان خود هستند.
با وجود اينکه در دوران حاکميت شوروي
سابق ، روس ها با هدف يکسان سازي فرهنگي در جمهوري ها
برگزاري سنت هاي ملي را ممنوع کرده بودند اما مردم مسلمان
و فارس زبان تاجيکستان هيچگاه از سنت ملي و مذهبي خويش دست
نکشيده اند. تصويري از بازار سنتي دوشنبه و آجيل هاي
پرمغزي كه براي سفره نوروز آماده شده اند.
آيين چهارشنبه سوري هم در بين تاجيک ها
همچنان به شيوه ايران باستان برگزار مي شود و مردم با آتش
زدن هيزم و برپايي آتش در يک محوطه باز و يا خارج از شهر
چهارشنبه آخر سال را جشن مي گيرند. برگزاري مسابقات فرهنگي
هنري و ورزشي از بخش هاي ديگر برنامه نوروز در تاجيکستان
است. مردم تاجيکستان همچنين به مناسبت عيد نوروز در اولين
فرصت به عيادت بيماران و سالمندان مي روند و سال نو را به
آنان تبريک مي گويند. اين تصوير ، مجسمه اميراسماعيل
ساماني موسسه سلسله سامانيان در ايران است كه تاجيك بود و
اكنون به عنوان نماد تاجيكستان مورد احترام همگان و محل
برگزاري مراسم استقبال رسمي از سران كشورهاي خارجي است.
اغلب زوجهاي تاجيك نيز هنگام مراسم ازدواج دسته گلي را
نثار اميراسماعيل ساماني مي كنند و در ايام نوروز اين محل
از رونق بسياري برخوردار مي شود.
اگرچه تدارک و برگزاري آيين هاي نوروزي
در کشورهاي ايران، افغانستان و آسياي مرکزي به ويژه
تاجيکستان تفاوت چنداني با يکديگر ندارد، ولي رنگ و بوي
نوروز در تاجيکستان نسبت به ساير کشور هاي منطقه بيشتر و
اصيل تر است. بدخشان، کولاب، خجند، يغناب، درواز، رشت و
حصار نام هاي آشنايي است که ده ها قرن در ورق هاي تاريخ
ماوراء النهر از آنها نام برده شده است و امروز زينت بخش
جمهوري فارس زبان تاجيکستان است.
گروه گروه از کودکان و نوجوانان دختر و
پسر تاجيک در هفته آخر سال قاصدک ها و گل ها را از مناطق
کوهستاني جمع آوري کرده و با لباس هاي رنگارنگ اطلسي آيين
هاي ويژه گل گرداني را در روستاها و شهر هاي تاجيکستان
برپا مي کنند. کودکان در حالي که دسته هاي گل نرگس ، بهمن
، بايچچک و سياه گوش در دست دارند ، با خواندن ترانه هاي
شورانگيز کودکانه در روز هاي آخر سال به در خانه ها مي
روند و با تقديم گل از صاحبان خانه ها مژدگاني فرا رسيدن
بهار و نوروز را طلب مي کنند.
قبل از آمدن نوروز کودکان با برگزارى
مراسم «گل گردانى» به ديگران پيغام فرا رسيدن بهار را مي
رسانند. اين مراسم يک هفته قبل از نوروز، يعنى در اوائل
دهه دوم ماه مارس از سوى گروهى از کودکان که در دست گلهاى
سيه گوش ، بايچيچک يا نوروزى دارند ، اجرا مي شود. اين
کودکان به هر منزل مسکونى نزديک شده و با خواندن شعرهايى
فرارسيدن فصل بهار را به صاحبان آن خانه شادباش مي گويند.
صاحبخانه هم در پاسخ به تبريکات کودکان به آنها مقدارى
گندم، نخود، نسک و انواع ديگر محصولات غله يا شيرينى اهدا
مي کنند و کودکان با جمع آوري عيدى خود اين مواد را به
منزل يکى از دوستان مي برند و صاحب منزل براى آنها غذاى
نوروزى آماده مي کند. پختن سمنو (يا سومانک در لفظ محلي)
از فعاليت‌هاي ويژه دختران دم‌بخت است. كودكان روزها پيش
از فرارسيدن نوروز اشعار آن را در مدرسه و كلاس فرا مي
گيرند.
صفر سليماني فوق دکتراي فرهنگ ايران از
آکادمي سن پترزبورگ که در مرکز مطالعات استراتژيك وابسته
به رياست جمهوري تاجيکستان و در حوزه هاي فرهنگ ، تمدن ،
گفتگوي تمدن ها و برنامه ريزي هاي فرهنگي فعاليت مي کند ،
درباره ديگر تلاش هاي تاجيکان براي برگزاري نوروز مي گويد:
«اهميت نوروز به حدي است که از 5 سال قبل در کشور
نوروزگاههايي درست کرده اند که مردم براي برگزاري نوروز در
آنها جمع مي شوند و غذاهاي سنتي مثل آش و پلو مي پزند ، در
مسابقات ورزشي مثل کشتي و اسب سواري و بزکشي شرکت مي
کنند.مردم در برخي مناطق تاجيکستان در نوروز به روي هم آب
مي پاشند و در همه مناطق هفت سين چيده مي شود و خانه تکاني
مي شود. شايد مردم متوجه سنت ها و ارزش هاي معنوي اين آيين
ها نباشند اما در نوروز خانه تکاني مي کنند. شيريني تحفه
کردن هم در دهات تاجيکستان رسم است و معني اين را دارد که
زندگي شيرين داشته باشند. ابوريحان بيروني هم در کتابي
آورده است که شاهان قديم شَکر مي دادند به همديگر که رمز
شيريني و فراواني است.بيشتر کساني که به فرهنگ ايراني
اعتقاد دارند در خانه هاي خود هفت سين مي چينند. هفت سين
ما شبيه هفت سين ايراني هاست اما ماهي در آن وجود ندارد و
در عوض گل، آب، آينه و قرآن روي سفره مي گذارند. سُمَنَک
(سمنو) پختن هم رسم است و حتي در ادارات، دانشگاهها و
موسسات هم مردم شب را مي مانند و آتش درست مي کنند، سمنک
مي پزند، شعر مي خواننند و پايکوبي مي کنند واين آيين براي
آنها جدي است
نمایشگاه های
تاجیکستان
نمایشگاه اختصاصی
ج.ا ایران در تاجیکستان محل برگزاری : تاجیکستان تاریخ برگزاری :
6 تا 10 مهره ماه 1390
نمایشگاه بین المللی تخصصی ساختمان
محل برگزاری : تاجیکستان
تاریخ برگزاری : 14 تا 19
اکتبر
غذاهای سنتی
تاجیکستان
غذای ملی تاجیکستان شامل برنج، گوشت و
هویج
شیشلیک (شیش کباب): کباب هایي که بر
روی ذغال پخته می شوند، مانند گوشت گاو، گوسفند، مرغ و جیگر
سوپ توشبرا
سوپ اوگرا شامل رشته و خامه و پنیر
دلمه: برگ های درخت انگور که در داخل
آن گوشت و چیزهایی می گذارند و بخار پز می کنند
شوربو: سوپی شامل سبزیجات به همراه
گوشت گاو یا گوسفند همراه با پیاز
Damalama:
نوعی خورشت که گوشت گاو یا گوسفند در آب خود پخته می شود
خاش: سوپی شامل پاها و ماهیچه های
گوسفند
غذاهاي سنتي مردم تاجيكستان در ماه
رمضان
از ميان انواع غذاهاي مردم تاجيكستان
در ماه رمضان، نشالا، آتاله و شيرچايي جايگاه ويژه اي در دسترخان يا
سفره هر تاجيك دارد كه با توجه به مناطق و اقليم هاي مختلف، اين غذاها
تفاوت هايي با هم دارند. اين غذاها از نظر كيفيت بسيار مناسب و همزمان
از نظر هضم سبك هستند.
نشالا كه از روغن ريشه يك نوع گياه
كوهي، آب شكر و سفيده تخم مرغ تنها در ماه مبارك تهيه مي شود، هنگام
شام و همچنين سحر صرف مي شود و در هر دو مورد نيز هيچ مشكلي براي
دستگاه هاضمه ايجاد نمي كند. تهيه نشالا در ماه رمضان به دليل خوشمزه و
مقوي بودن آن بسيار فراگير است، اما تهيه نشالا بسيار سخت است و هر كسي
به راحتي نمي تواند آن را بپزد.
اتاله (يك نوع سوپ) نيز از غذاهاي سبك
است كه آن نيز با شيوه خاص و در هر منطقه تاجيكستان به شكل خاص آن محل
پخته مي شود. مثلا در شهر دوشنبه و نواحي مركزي تاجيكستان، اتاله با
استفاده از آرد، شكر و روغن زرد تهيه مي شود. اين غذا عمدتا با توجه به
نياز غذايي بزرگسالان كه دستگاه هاضمه شان در ماه مبارك رمضان حساس
است، آماده مي شود. تاجيك ها با توجه به زود هضم، كم هزينه و مقوي بودن
اين غذاها، آن ها را در رمضان مصرف مي كنند.
غذاي ديگري كه در ماه مبارك رمضان،
علاقه مندان زيادي دارد، شيرچايي است كه تاجيك ها آن را تنها در سحر
استفاده مي كنند. شيرچايي نسبت به دو نوع غذاي ديگر خيلي ساده و سريع
آماده شده و براي تهيه آن از شير، كمي چايي خشك و روغن زرد يا كره
استفاده مي شود.
قرت آب (غذايي با استفاده از كشك)،
شكرآب (با استفاده از پياز، گوجه فرنگي و سبزي و گاهي كمي روغن گياهي)،
آش بريده (آش رشته)، آش پلو، اوگرا، ماست آبه برخي ديگر از انواع
خوردني هاي معمول در تاجيكستان است كه در ماه رمضان كدبانو هاي تاجيك
با حوصله خاص براي سفره افطاري تهيه مي كنند.
گذاشتن انواع ميوه هايي كه در
تاجيكستان مي رويند از جمله سيب، انار، انگور، هلو، هندوانه و خربزه
نيز بر سر سفره رمضان معمول است.
به دليل سرد و مرطوب بودن اقليم
تاجيكستان خرماي سياه و قهوه اي در اين كشور توليد نمي شود، به همين
دليل ميزان واردات اين محصول از ايران و كشورهاي عربي به تاجيكستان در
ماه رمضان افزايش مي يابد.
نان تنك يا چپاتي (لواش)، فطير،
كليچه، گردچه، چگلدك، سمبوسه، سله از انواع خوردني هايي است كه تاجيك
ها از آرد تهيه كرده و در سفره افطار و سحري اين ماه از آن استفاده مي
كنند
موزه های تاجیکستان
در حال حاضر
در تاجیکستان 40 موزه، از جمله 30 موزه کشورشناسی و هنر، 8 موزه خانه
ادبی و 2 موزه بخشهای دیگر موجود است که مهم ترین آنها از این قبیل می
باشند
موزه ملی به
نام کمال الدین بهزاد در شهر دوشنبه - 1934 میلادی
موزه ملی باستانی تاجیکستان در شهر دوشنبه -2001 م
موزه شهر خجند -1931 م
موزه شهر قرغانتپه (1981 م.) در ولایت ختلان
موزه شهر خاروغ در بدخشان -1944 م
موزه شهر پنجکنت در استان سغد -1958 م
موزه شهر کولاب -1968 م
خانه موزه صدرالدین عینی در کناب میدان عینی شهر دوشنبه -1963م
خانه موزه ابوالقاسم لاهوتی -1981 م
خانه موزه میرزا ترسون زاده -1978 م
خانه موزه زیاداله شهیدی
موزه اسباب های موسیقی گرمنج ذوقی بیک اف
خانه موزه محی الدین امین زاده -1974 م
خانه موزه محمدجان رحیمی -1970 م
خانه موزه سیدعلی ولی زاده -1981 م
موزه حصار در مدره کهنه در شهر حصار
کانال تلگرام آژانس هواپیمایی
