|
درباره خرم آباد
خُرَم‌آباد بزرگترین شهر لرنشین، بیست و دومین شهر پرجمعیت ایران و
مرکز استان لرستان است. جمعیت خرم‌آباد طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران
۳۴۸،۲۱۶ نفر بوده است. شهر در ارتفاع ۱۱۴۷،۸ متری از سطح دریا و در میان دره‌های
زاگرس قرار دارد. فاصله خرم‌آباد تا تهران ۴۹۰ کیلومتر است و به دلیل قرار گرفتن در
مسیر تهران - جنوب دارای اهمیت ارتباطی و راهبردی است. آزادراه شماره پنج ایران از
این شهر عبور می‌کند.
در محل کنونی خرم‌آباد از دوره عیلامیان شهری با نام خایدالو وجود داشته و شهر
شاپورخواست به دستور شاپور اول ساسانی بر خرابه‌های آن و در حدود محل کنونی شهر
ساخته شده است. آثار تاریخی به جای مانده نشان می‌دهد خرم‌آباد یکی از شهرهای مهم
غرب ایران در دوره ساسانیان بوده و فلک‌الافلاک یا دژشاپورخواست از آثار به جای
مانده دوره ساسانیان نماد شهر است. خرم‌آباد همچنین یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان و
آل حسنویه بوده است.
جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی متعددی در سطح شهر خرم‌آباد وجود دارد که از آن
جمله می‌توان به فلک‌الافلاک، مناره آجری، پل شکسته، گرداب سنگی، سنگ نبشته،
آرامگاه باباطاهر و دریاچه کیو اشاره کرد به طوری که این شهر برای اولین بار در
ایران از سوی دفتر منطقه‌ای سازمان ملل به عنوان یک شهر نمونه گردشگری انتخاب شده
است.
شهرداری خرم‌آباد در سال ۱۳۰۵ تاسیس و این شهر پس از جدایی استان لرستان از خوزستان
در سال ۱۳۰۴ به عنوان مرکز استان تعیین شد. گویش مردم خرم‌آباد، لری خرم‌آبادی است.
وضعیت اشتغال در خرم‌آباد از شرایط مطلوبی برخوردار نیست و نرخ بیکاری در بین سنین
۱۹ تا ۲۴ سال ۳۵٬۵ درصد است.
تنها کارخانه‌های فعال کنونی شهر عبارتند از پتروشیمی خرم‌آباد، شرکت صدر فولاد و
شرکت یخچال سازی بوژان. خرم‌آباد دارای ده بیمارستان، پنج کتابخانه عمومی، دو
سینما، ده هتل، ده پارک درون‌شهری و شش مرکز آموزش عالی است
آب و هوا
خرم‌آباد مرکز شهرستان خرم‌آباد و استان لرستان است.
این شهرستان از شمال به شهرستان سلسله، از شمال شرق به شهرستان بروجرد،
از شرق به شهرستان‌های دورود و الیگودرز، از جنوب به شهرستان اندیمشک و
از غرب و جنوب غرب به شهرستان‌های کوهدشت، دوره و پلدختر محدود می‌شود.
خرم‌آباد در مختصات ۳۳٫۴۸ شمالی و ۴۸٫۳۵ درجه شرقی و در ارتفاع ۱۱۴۷،۸
متری از سطح دریا قرار دارد. این شهر دارای آب و هوایی مدیترانه‌ای
معتدل و نیمه مرطوب است، و دارای میزان بارندگی بسیار، خصوصاً در بهار
می‌باشد. وجود منابع آب‌های زیر زمینی و چشمه‌های درون شهر از نکات
قابل توجه در جغرافیای شهر خرم‌آباد است.
کوه‌ها
خرم‌آباد یک شهر کوهستانی است و در میان یک دره شکل
گرفته است. اطراف خرم‌آباد را کوه‌هایی با شرایط تقریباً یکسان مسدود
کرده است و تنها نقطه جنوبی شهر در دشتی به نام کرگاه شرقی قرار گرفته
است. این شهر از شمال به کوه کمره‌سی، از غرب به سفیدکوه و از شرق به
کوه مدبه محدود می‌شود. هم‌اکنون طرحی در حال اجرا بر روی کوه مدبه در
شرق خرم‌آباد که شامل ایجاد مسیر دسترسی آسفالت، فضای سبز، هتل و
باغ‌وحش می‌باشد
رودخانه
رودخانه درون شهری خرم‌آباد به نام خرم‌رود از به هم
پیوستن دو رود دیگر در مرکز شهر به وجود آمده است. یک رود از سمت شرق
به شهر وارد شده و رود دیگر از سمت شمال به شهر وارد می‌شود و در
نزدیکی پل صفوی در مرکز خرم‌آباد به هم می‌پیوندند و خرم‌رود را تشکیل
می‌دهند. نام قدیمی این رودخانه گلال بوده و در زبان لری به معنی
رودخانه است.
از سال ۱۳۸۷، شهرداری خرم‌آباد در حال ساماندهی و لایروبی این رودخانه
است اما همچنان وضعیت آن مطلوب نیست.
جمعیت
جمعیت شهر خرم‌آباد طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار
ایران برابر با ۳۴۸،۲۱۶ جمعیت شهرستان خرم‌آباد برابر با ۵۲۱،۹۶۴ نفرو
مساحت شهر ۶،۲۳۳ متر مربع است. اهالی خرم‌آباد جزئی از مردم لر به شمار
می‌آیند. خرم‌آباد بزرگترین شهر لرنشین ایران است.
اقوام
ساکنان خرم‌آباد را می‌توان به طور کلی بخشی از مردم
فیلی به شمار آورد. فیلی‌ها خود بخشی از مردم لر به شمار می‌آیند اما
اصالت آنها به مردم کرد باز می‌گردد. علی‌اکبر دهخدا نیز مردم خرم‌آباد
را بخشی از طوایف فیلی معرفی می‌کند.برخی ایل‌های ساکن خرم‌آباد مانند
باجلوندها و بیرانوندها اصالتی کردتبار دارند.
گویش خرم‌آبادی
لری خرم‌آبادی گویش اصلی ساکنان خرم‌آباد و یکی از
گویش‌های اصلی زبان لری است خرم‌آباد یکی از مراکز مهم گویشوران لری
شمالی است. این گویش نزدیکترین گویش زبان لری به زبان کردی
است و با لکی و کردی جنوبی به عنوان همسایگان قدیمی در عین تفاوت
دارای قرابتهای زبانی بسیاری است.
اقتصاد و صنعت
پیش از انقلاب ۵۷، شهر خرم‌آباد روند رو به رشدی را
طی می‌کرد و در خصوص اشتغال، ایجاد فرصت شغلی و کارگاه‌های فعال در
شرایط خوبی قرار داشت به نحوی که کارخانه‌های نیرپارس که در سال ۱۳۶۵
به ماشین سازی لرستان تغییر نام داد، کارخانه پارسیلون، کارخانه صنایع
چرم و پوست وابسته به کفش ملی، شرکت کشت و صنعت خرم‌آباد و شرکت
ژنراتور سازی ایران از جمله کارخانه‌های فعال در خرم‌آباد بودند
جاذبه های گردشگری
شهر خرم‌آباد در دره‌ای خوش آب و هوا و پر آب قرار گرفته‌است. وجود چشمه‌های فراوان
و آثار تاریخی متعدد باعث به وجود آمدن مجموعه‌ای از دیدنیهای طبیعی و تاریخی در
شهر خرم‌آباد شده‌است. وجود دریاچه کیو، سراب‌ها و چشمه‌ها در کنار آثار تاریخی
مانند قلعه فلک‌افلاک، پل شاپوری، مناره آجری، سنگ نبشته و گرداب سنگی که خود
مجموعه‌ای از آثار تاریخی و طبیعی است مجموعه‌ای بی نظیر را در شهر خرم‌آباد تشکیل
داده‌است. در اطراف شهر خرم‌آباد نیز گردشگاه‌های بسیاری وجود دارد که از جمله آنها
پارک جنگلی شوراب در جنوب شهر و پارک جنگلی مخمل‌کوه در شمال شهر را می‌توان نام
برد. خرم‌آباد را می‌توان یکی از شهرهای توریستی ایران دانست.
آثار تاریخی
 
فلک‌الافلاک
قلعه باستانی فلک‌الافلاک یا دژشاپورخواست که تاریخ
ساخت آن به زمان ساسانیان بر می‌گردد از زمان قاجار به بعد به این نام
خوانده می‌شود. فلک‌الافلاک بر فراز تپه‌ای دربلندترین نقطه شهر
خرم‌آباد واقع شده‌است. نام قدیم آن دژ شاپورخواست بوده وبنای آن به
دورهٔ ساسانیان می‌رسد این قلعه اکنون دارای ۸ برج است ولی درگذشته
دارای ۱۲ برج بوده و به همین سبب به دوازده برجی نیزمعروف است. درقسمت
شمالی زیر قلعه چشمه‌ای بنام گلستان جاری است ولی آب موردنیاز خود قلعه
از چاهی به عمق ۴۰ متر که در میان قلعه وجود دارد تامین می‌شود. قلعه
فلک‌الافلاک بر شهر خرم‌آباد کاملاً مشرف است و مساحت آن درحدود ۵۳۰۰
متر مربع است. فضای داخل آن به چهار تالار نسبتاً بزرگ حول دو حیاط و
تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده‌است. این بنا در عهد فتحعلیشاه قاجار
مرمت گردیده و برج مرتفعی به آن افزوده شده و از آن پس فلک‌الافلاک
خوانده شده‌است
 
مناره آجری
مناره آجری یکی از آثار باستانی ارزشمند شهر خرم‌آباد
می‌باشد. این بنا با قدمتی در حدود ۹۰۰ سال در جنوب خرم‌آباد و در
کناره شهر قدیمی شاپورخواست بر روی پایه سنگی برپا شده و حدود ۳۰ متر
ارتفاع دارد. قطر سطح تحتانی آن ۵/۵ متر است و با پیمودن ۲۹ پله دورانی
می‌توان به بام مناره صعود نمود. ظاهراً از آن برای هدایت کاروان‌هایی
که به سمت شهر باستانی شاپورخواست می‌آمده‌اند استفاده می‌شده‌است.
سنگ نبشته
این سنگ نبشته که خط کوفی بر روی آن حک شده‌است در
قسمت جنوبی شهر خرم‌آباد قرار دارد این سنگ بصورت یک مربع تراشیده‌است
و در روی آن راجع به سند مالکیت چرای دام‌های موجود در آن زمان حک
شده‌است. این سنگ نبشته به گونه‌ای ساخته شده‌است که چهار گوشه آن به
سوی آثار باستانی پل شکسته، مناره آجری، فلک الافلاک و حوض موسی نشانه
رفته‌است. این سنگ ریشه در کوه دارد و در چند سال اخیر به علت توسعه
بلوار شریعتی خرم‌آباد برش داده و جابجا شده‌است
پل شکسته
پل شکسته یا پل شاپوری یا به زبان لری طاقِ پیل
اِشکِسَه یکی از شاهکارهای معماری دوره ساسانیان محسوب می‌شود و در ضلع
جنوبی قلعه فلک افلاک در جنوب شهر خرم‌آباد در استان لرستان واقع
شده‌است. پل شاپوری عامل ارتباط غرب استان لرستان امروزی با شرق و از
آنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده‌است. این پل هم اکنون
ویرانه‌ای بیش نیست که درجنوب غربی خرم‌آباد قراردارد این پل در زمان
خود از شاه کارهای معماری به حساب می‌آمده و دارای ۲۸ طاق یا دهانه
بوده‌است اما امروز تنها ۶ طاق آن به جای مانده‌است.پل شاپوری در
راستای غربی -شرقی با ارتفاع ۱۶ متر ساخته شده‌است ودردهانه پرطاق موج
شکن‌هایی لوزی شکل برای کاهش تخریب سیل تعبیه شده‌است.
گرداب سنگی
گرداب سنگی یا به زبان لری گِردآو بَردینَه، یکی از
آثار تاریخی بر جای مانده از دوره ساسانیان در شهر خرم‌آباد است. گرداب
سنگی در مرکز شهر خرم‌آباد و در میان بافت قدیمی شهر در کنار میدان
تختی واقع شده است. بنای گرداب سنگی دایره‌ای شکل است و به دور چشمه‌ای
با استفاده از سنگ و ساروج ساخته شده است تا آب خارج شده از چشمه را
ساماندهی کرده و سپس از طریق کانال آب چشمه را به نقاط مختلف شهر
باستانی شاپورخواست منتقل کند.
گالری تصاویر
 
 |
کانال تلگرام آژانس هواپیمایی
