|
درباره گیلان
گیلان سرزمین جنگل
و باران؛ برنج و نوغان ؛ بستر رودهای خروشان و پهنه ی رویش بنفشه ها ,
پامچال ها , نیلوفرهای آبی , زیستگاه قوها و مرغابی ها و هزاران گیاه
چشم نواز و زیبایی ها ی بیشمار دیگر ، جایی که جلگه و دریا و کوهستان
روی در هم می سایند و شب و روز امواج خروشان دریا بر ساحل و ماسه
زارهای آن بوسه می زنند . سرزمینی سرشار از حیات و مملو از نشاط که
طبیعت سحر انگیز آن نه تنها مایه پویش و سختکوشی است بلکه الهام بخش
آرامش و نیرو بخش اندیشه و خلاقیت است .
استان گیلان با مساحت
14711 کیلومتر مربع در میان رشته کوههای البرز و تالش در شمال ایران
جای گرفته است . این استان به واحد جغرافیایی جنوب دریای خزر تعلق دارد
و با استانهای اردبیل در غرب , مازندران در شرق , زنجان در جنوب و کشور
استقلال یافته آذر بایجان و دریای خزر در شمال هم مرز و همسایه است .
رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است , آن را از استان
مازندران جدا می کند .
این استان با جمعیت حدود
5/2 میلیون نفر دارای محصولات برنج - چای -توتون -ابریشم -زیتون -بادام
زمینی -خاویارو ماهی می باشد و هنرهای سنتی و صنایع دستی رایج در
استان شامل : چموش دوزی -چادر شب بافی - گلیم بافی - سفالگری و سرامیک
- نمد مالی -بامبو بافی -مجسمه سازی -حصیر بافی- شال بافی -قلاب دوزی
با ابریشم و تولیدات دستباف پشمی
غذاهای محلی شامل :
باقلا قاتق - میرزا قاسمی - فسنجان با مرغابی یا خوتکا - مرغ ترش -
انار بیج - ترش کباب و اشپل ماهی سفید با باقلای خیسانده
تاریخچه گیلان
با تکیه بر پاره ای
اشاره ها و کاوش های باستان شناختی به دوره پیش از آخرین یخبندان ( بین
50تا 150 هزار سال پیش ) می رسد .با مهاجرت آریایی ها و دیگر اقوام به
این سرزمین , از آمیزش مهاجران و ساکنان بومی منطقه قوم های جدیدی پدید
آمدند که در این میان دو قوم (گیل و دیلم ) اکثریت داشتند . از همان
آغاز , فرمانروایان این قوم از آزادی کامل برخوردار بوده اند و هیچ گاه
در برابر بیگانگان و یا در مقابل حکامان دیگر تسلیم نشده اند و حتی به
اطاعت دولت ماد در نیا مده اند .در قرن ششم پیش از میلاد گیلانیان با
کوروش هخامنشی متحد شدند و دولت ماد را سرنگون کردند . در زمان
ساسانیان گیلان استقلال خود رااز دست داد و اردشیر بابکان به یاریارتشی
مرکب از 300هزار مرد جنگی و نزدیک به 10هزار سواره گیلان را تسخیر کرد
.
پس از پیروزی عرب های
مسلمان بر ایرانیان , گیلان به مأمن علویان تبدیل شد . در حدود سال 290
ه.ق مردم گیلان و دیلم کم کم به مذهب علویان روی آوردند و در گسترش آن
نیز کوشش بسیار کردند .
در زمان سلطنت شاه عباس
اول , گیلان استقلال خود را از دست داد .در سال 1071 ه.ق قوای روسیه به
دستور پتر کبیر به گیلان حمله برد و رشت را تا سال 1145 ه .ق در اشغال
خود نگه داشت . گیلک ها در پیروزی انقلاب مشروطیت نیز سهمی عمده داشتند
.آنها در سال 1287 ه.ق تهران را فتح کردند .نقش مردم گیلان در نهضت
میرزا کوچک خان جنگلی نیز از نمونه های درخشان تاریخ این سرزمین است .
رشت
شهر زیبای من
شهر رشت در 49 درجه و 36
دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ
قرار دارد و مساحت آن حدود 136 کیلومتر می باشد .این شهر از شمال به
شهر خمام , از جنوب به دهستان لاکان , از غرب به صومعه سرا و از شرق به
کوچصفهان محدود است .
رشت در وضع طبیعی خود جزء
کوچکی از جلگه گیلان و دشت های جنوبی دریای خزر است که این جلگه در دو
حد جنوبی و شمالی خود بین کوه های البرز و نوار ساحلی واقع شده و شهر
رشت , بندر انزلی و لاهیجان را در بر می گیرد .
فاصله رشت از تهران 325
کیلومتر می باشد .این شهر دارای فرودگاهی است بین المللی که در 5
کیلومتری شمال خاوری آن ساخته شده است .
رشت ابتدا قصبه ای بود که
در میان دو رودخانه گوهر رود و سیاهرود قرارداشت و از این جهت نیز قدمت
دیرینه دارد . ولی از جهت سابقه شهری اولین بار حمد ا..مستوفی , در قرن
هشتم هجری از این شهر نام برده است .نام قدیمی رشت دارالمرز یا
دارالامان بوده که قبل از این دو به آن بیه می گفته اند .( بیه در لغت
نامه ها , رود و یا مصب بین دو رودخانه معنی شده است )و چنین به نظر می
رسد که دلیل این نامگذاری, قرار گرفتن آن در میان دو رودخانه است که به
مثابه حفاظ و دیوار شهر محسوب می گردید .
دهخدا معتقد است , چون
شهر رشت در سال 900 هجری ساخته شده , بنابر این برای نام این مکان از
ماده تاریخ آن استفاده کرده اند و کلمه رشت به حساب ابجد 900هجری است .
رشت که به شهر بارانهای
نقره ای معروف است .مرکز استان گیلان می باشد و برای اولین بار نام آن
درکتاب حدود العالم که به سال 372 ه.ق. نگارش یافته با صفت ناحیه بزرگ
آمده است .رشت از سال 1004 ه.ق به فرمان شاه عباس مرکزاستان گیلان و
مرکز معاملات نوغان و ابریشم شد که در آن زمان محصول اول گیلان بود .
این امر موجب شد که مالکان بزرگ و بازرگانان ایرانی , روسی , یونانی و
ارمنی که تاجر نوغان ابریشم بودند به این شهر توجه کنند و شهر رشت رشد
چشمگیری پیدا نمای د
.
هم اکنون از مراکز
تاریخی و دیدنی شهر می توان به شرح ذیل نام برد
-مسجد صفی, مسجد جامع صمد
خان باقر آباد
-مقبره دانای علی در محله
چمارسرا, مقبره خواهر امام , مقبره امام زاده هاشم
کتابخانه ملی
موزه
-میرزا کوچک خان (
سلیمانداراب )
پارکهای جنگلی سراوان -
ملت - سبزه میدان -محتشم ( قدس )
عمارت کلاه فرنگی
استخر عینک
مدرسه شاهپور
عمارت شهرداری وپست
بقعه بی بی رقیه
خانه ابریشمی و خانه قدیری
صنعت
دراستان گيلان ، 240 واحد صنعتي وجود دارد كه 136
واحد آن در رشته صنايع غذايي ، آشاميدني و دخانيات فعاليت دارد ، كه به
تنهايي 57 درصد صنايع استان راتشكيل مي دهند. صنايع معدني غير فلزي و
مصالح ساختماني 28 واحد، و صنايع چوب با 26 واحد و صنايع شيمايي
پلاستيك و چرم با 24 واحد و صنايع پوشاك و نساجي با 19واحد ، صنايع
فلزي و محصولات فلزي اساسي با 7واحد، به ترتيب 7/11 درصد ، 8/10 ، 10 ،
9/7 ، 9/2 درصد صنايع را به خود اختصاص داده اند. بررسي چگونگي
پراكندگي كارگاههاي بزرگ صنعتي استان نشان مي دهد كه توزيع كارگاهها
درسطح شهرستانهاي استان بسيارنا برابر است شهرستان آستارا باداشتن فقط
يك كارگاه بزرگ كمترين تعداد و شهرستان رشت با داشتن 115واحد بيشترين
تعداد كارگاههاي صنعتي رادر خود جاي داده اند. شهرستان لاهيجان و
آستانه اشرفيه 45واحد ، رودسر 27، رودبار15، فومن 12، تالش 11
بندرانزلي 14 واحد از كارگاههاي صنعتي را در خودجاي داده اند.
ييلاقهايي
بسيار زيبا و خوش آب و هوا ديده مي شوند . درگذشته
چادرنشين ها كه بايد براي تامين خوراك گله هاي خود همراه آنها زندگي مي
كردند , در فصل تابستان گله ها يشان را به اين ييلاق ها مي بردند . يكي
از اختصاصات مهم اين چادرنشينها آن بود كه , گاهي با قبايل چادرنشين
ديگري كه بي اراده در دهكده ها جاي مي گرفتند مخلوط مي گرديدند ولي شدت
گرما و شرجي بودن بيش از حد هوا آنها را وا مي داشت تا از اين عده جدا
بشوند . دسته هاي كولي نيز در گيلان قديم كم نبودند . ولي امروزه با
گسترش روزافزون مدنيت و زندگي شهرنشيني در استان سبز , چادر نشيني
روزبروز كمرنگ و كمرنگتر مي شود و تا جاييكه اكنون بندرت مي توان اين
سبك زندگي را در اين ناحيه مشاهده نمود .
رودها و منابع آبي
مهم
رودهاي بزرگ و پر آب استان گيلان عبارتند از سفيدرود
, آستاراچاي , قره سو , گري چاي , هره دشت , گركانرود , ناو , لمير ,
شفارود , رود پلنگ دره , رود شاندرمن , توروبارس, شاديران , رودخانه
پسيخان , رود شيجان , خمام رود , دسيدم رود , چاك رود , لنگرود , پلرود
و شلمان رود . بر روي برخي از اين رودها سد و تأسيسات آبي نظير سد
سفيدرود , سد گله ( امام زاده هاشم ) و شبكه آب بر تاريك فومن ساخته
شده است . يادآوري مي شود كه بزرگترين درياچه طبيعي جهان يعني درياچه
خزر نيز همچون دايه اي مهربان از طرف شمال بر سراسر استان گيلان پنجه
افكنده است .
گيلان در تقسيمات
كشوري
استان گيلان با 14709 كيلومتر مربع وسعت در شمال
ايران و در مجاورت استانهاي اردبيل , قزوين , مازندران و زنجان واقع
گرديده و از استانهاي كوچك كشور پهناور ايران محسوب مي شود . از نظر آب
و هوايي , گيلان در منطقه معتدل خزري واقع شده است . رشت , بندر انزلي
, لاهيجان , لنگرود , رودسر , آستانه اشرفيه , سياهكل , املش , تالش ,
رضوانشهر , ماسال , شفت , فومن , صومعه سرا , آستارا , رودبار شهرهاي
استان گيلان را تشكيل مي دهند و همچنين اين استان داراي 40 بخش و قريب
به 110 دهستان مي باشد .
تاريخ استقرار انسان
در سواحل درياي خزر
زمان استقرار انسان در سواحل درياي خزر به طور وضوح
مشخص نيست . سرزميني كه امروز گيلان ناميده مي شود ، طي قرون متمادي با
ساير نقاط سواحل خزر از جمله تپورستان يا طبرستان ، سرزمين آماردها ،
رويان و رستم دار داراي حيات مشتركي بوده است .با توجه به حفاريهاي
باستان شناسان در يكي از غارهاي سواحل خزر به نام (( هوتو ))،
استخوانهاي فسيل نشده انسان هايي را كشف كردند كه مربوط به 75 هزار سال
قبل مي باشد و كشفيات بعدي در رحمت آباد گيلان نشان داد كه كرانه هاي
خزر در مسير گيلان و مازندران و گرگان ، در دوره اي از مزولتيك (12000
تا 10000 سال پيش از ميلاد ) و نئولتيك ( از 10000 تا 3500 سال قبل از
ميلاد ) تا آغاز پيدايش خط ، محل سكونت و استقرار انسانهايي بوده كه به
اهلي كردن حيوانات و زراعت مي پرداختند و اندك اندك با فنون كوزه گري و
بافندگي آشنايي پيدا كردند . آنچه مسلم است در آغاز هزاره چهارم پيش از
ميلاد، گيلان محل استقرار و سكونت انسانهايي بوده كه به كارهاي كشاورزي
و دامداري اشتغال داشته اند .
محاسبه ميزان رشد سالانه جمعيت در فواصل سرشماريها و
در كل دوره 40 ساله مورد بحث، حاكي از پايين بودن آن در مقايسه با
ميزان رشد جمعيت كشور از يك طرف و افزايش محسوس آن در فاصله سالهاي
55-65 از طرف ديگر است . اين ميزان در فاصله سالهاي 55-35 با نوسان
اندكي، در حدود 1/2 درصد در سال قرار داشته است . در دوره ده ساله
65-55 ،با حدود 30درصد افزايش ،جمعيت نرخ رشد به 7/2 درصد در سال رسيده
است .
تراكم نسبي و زيستي
جمعيت
استان گيلان بعد از استان تهران ، متراكمترين استان
كشور است و از نظر تراكم زيستي نيز در سطح بالايي قرار دارد .
پراكندگي جغرافيايي
جمعيت در نقاط روستايي و شهري
پراكندگي جمعيت در نقاط روستايي استان گيلان به ويژه
جلگه مركزي آن به گونه اي است كه آباديها در آن در فواصل كمتري نسبت به
هم و در ارتباط سهل و آسان نسبت به شهرها واقع شده اند كه عرضه خدمات
اوليه به آنها نيز به گونه اي آسان انجام مي پذيرد . در يك مقايسه سطحي
در هر 478 كيلومتر مربع از مساحت استان، يك شهر و در هر 5 كيلومتر مربع
،يك روستا وجود دارد . در حالي كه در كل كشور در هر 3322 كيلومتر مربع،
يك شهر و در هر 25 كيلومتر مربع، يك روستا وجود دارد . اين امر فشردگي
مراكز استقرار جمعيت در گيلان را به خوبي نشان مي دهد . مهمترين ويژگي
نحوه استقرار جمعيت در گيلان ، كم جمعيت بودن نسبي شهر ها و پرجمعيت
بودن نسبي روستاها است . لذا به تبع چگونگي استقرار جمعيت ، نسبت
شهرنشيني در استان گيلان پايين تر از كشور است . بطوريكه از نظر
استقرار جمعيت، چهره روستايي دارد .
در مورد نژاد مردمان ساكن گيلان از سوي محققان اظهار
نظرهاي فراواني صورت گرفته است .
از جمله (( هنري فيلد )) مي گويد : گيلان و مازندران
در هزاران سال قبل محل زندگي مردمي از نژاد سومري بوده است . استرابن،
جغرافي دان معروف يوناني كناره هاي درياي خزر را وطن اصلي كاسيها مي
داند و مسير حركت آنها را از كناره هاي خزر تا غرب زاگرس نشان مي دهد .
مورخان يوناني در بحث و بررسي از گلهاي ساكن كرانه هاي خزر، محل
استقرار آنها را سرزمينهايي معرفي كرده اند كه در حال حاضر در دست
گيلاني هاست . پلي،ن نويسنده قرن اول ميلادي بر اين اعتقاد است كه؛
گلها همان كادوسيانند و (( بارتولد)) مستشرق روسي نيز ساكنان قديم
گيلان را كادوسيان مي نامد . او معتقد است كه همين قوم يا گروهي از
آنان را گيل هاتشكيل مي دهد كه ولايت گيلان نيز نام خود را از آن قوم
گرفته است . وي اضافه مي كند : در شرق اين سامان (گيلان) ،ماردان يا
اماردان سكونت داشته اند و سفيدرود به نام آنها ، آمارد ناميده شده است
. از نظر مورخان يونان قديم نيز كادوسيها از بوميان ايران هستند كه قبل
از عزيمت آريايي هاي به ايران در گيلان و نواحي شمال شرقي آذربايجان
استقرار داشته اند . مشيرالدوله پيرنيا ، در كتاب (( تاريخ ايران ))
اشاره كرده است كه كادوسيان از نياكان تالشها و كادوس مصحف تالوش مي
باشد كه بعد ها به صورت تالش در آمده است . از اظهار نظرها و بحثهايي
كه تاكنون در اين زمينه به عمل آمده چنين استنباط مي شود كه در اوائل
هزاره دوم قبل از ميلاد كاسيها و ديگر ساكنان كرانه هاي خزر براي دست
يافتن به اراضي وسيعتر از تگناي كوه البرز خارج و به اطراف رهسپار شدند
. اقوام و قبايل مستقر در مناطق شمالي نيز كه به چراگاههاي مناسب نياز
داشتند از مواضع خود حركت و به سواحل خزر رسيدند . آرياييها يك گروه
بزرگ نژادي از اين قبايل بودند كه در اثر اين گونه مهاجرتها ،گروههاي
مختلف قومي در يكديگر ادغام شدند و اقوام و قبايل مختلف از جمله قوم
گيل و ديلم را به وجود آوردند . گيلها در نقاطي كه بعدها به صورت شهر
رشت و لاهيجان درآمد ، سكني گزيدند و ديلميان در كوهسارهاي جنوبي آن
استقرار يافتند . لذا اين دو تيره از يك ريشه و نژاد بودند كه در آن
زمان سرزمينهاي محل سكونت اين دو تيره را ديلمان يا ديلمستان مي
ناميدند ، اما چند قرن بعد گيلان شهرت زيادتري پيدا كرد و سراسر آن
ولايت به اين نام معروف شد .
|
کانال تلگرام آژانس هواپیمایی
