درباره بندر عباس

درباره بندرعباس

درباره هرمزگان

استان هرمزگان، جنوبی ترین استان ایران، در ساحل خلیج فارس و دریای عمان با مساحتی حدود ۶۸ هزار و ۴۷۶ کیلومتر مربع قرار دارد. این استان از شمال و شمال شرقی با استان کرمان، از شمال غربی و غرب با استان های فارس و بوشهر و از شرق با استان سیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آبهای گرم خلیج فارس و دریای عمان به صورت نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر در بر گرفته است. مرکز استان هرمزگان، بندر عباس است و از شهرهای مهم آن می توان به: ابوموسی، بندر جاسک، بندر لنگه، حاجی آباد، رودان یا دهبارز، قشم، کیش، میناب، تنب بزرگ و تنب کوچک اشاره کرد

موقعیت جغرافیایی

استان هرمزگان از لحاظ جغرافیایی به دو بخش کوهستانی و جلگه ای و ساحلی تقسیم می شود. از آن جا که بیش از ۷۰ درصد مساحت این استان را کوه ها و ارتفاعات کوتاه و بلند و نیز دشت ها و دره های مرتفع تشکیل داده است، این استان جزو مناطق کوهستانی محسوب می شود.
کوه های این منطقه که ادامه رشته کوه های زاگرس هستند با جهت شمال شرقی به جنوب شرقی تا داخل آب های خلیج فارس امتداد یافته و به تدریج از ارتفاع آن ها کاسته می شود. به طور کلی ادامه این رشته کوه ها با کاهش ارتفاع ، به تپه های ماهوری آهکی، گچی و شنی منتهی شده و به زمین های پست ساحلی خلیج فارس و دریای عمان متصل می شود. مرتفع ترین کوه های این استان عبارتند از: کوه گنو با ارتفاع ۲,۳۴۷ متر درفاصله ۲۰ کیلو متری شمال شهر بندر عباس در جلگه ایسین، کوه فارغان با ارتفاع ۳,۲۶۸ متر و کوه شب با ارتفاع ۲,۸۶۱ متر.
اما برخلاف بخش کوهستانی استان، حاشیه باریک ساحلی که جلگه ای پست و کم ارتفاع است، مساحت کمی از هرمزگان را به خود اختصاص داده است. این ناحیه پست ساحلی، در اطراف تنگه هرمز وسعت بیشتری دارد.
با توجه به مشخصات اقليمي و استقرار استان هرمزگان در منطقه فوق حاره اي، گرمي هوا مهم ترين پديده مشهود اقليمي منطقه است. استان هرمزگان از مناطق گرم و خشك ايران است و اقليم آن تحت تاثير آب و هواي نيمه بياباني و بياباني قرار دارد. هواي نوار ساحلي در تابستان ها بسيار گرم و مرطوب است و گاهي نيز دماي آن از ۵۲ درجه سانتيگراد تجاوز مي كند و زمستان های ملایم و کوتاه دارد. تعادل آب و هوای استان هرمزگان تحت تاثیر توده های مختلف هوای شمالی، غربی و جنوبی قرار دارد و به طور كلی خشك و كم باران است و بارندگی در آن اغلب به صورت رگبار و سیلاب در ماه های زمستان صورت می گیرد. به همین دلیل می توان؛ مهم ترین ویژگی آب و هوای استان هرمزگان داشتن یک فصل طولانی گرم و یک فصل کوتاه خنک است، به این معنی که فصل گرم همراه با هواي شرجي از اوايل اسفند ماه شروع شده و به مدت ۹ ماه طول می کشد . در مقابل فصل خنک استان نیز همراه با خشكي نسبي هوا از اوايل آذر ماه شروع مي شود و به مدت ۳ ماه ادامه می یابد و تحت تاثير توده هاي هواي خنك غربي قرار مي گيرد. ولی با این حال دماي هواي اين استان در سرد ترين شب هاي سال به ندرت به صفر درجه مي رسد و در روزهاي زمستاني دماي آن از ۱۰ درجه سانتيگراد بالاي صفر پايين تر نمي آيد.
علاوه بر این ها؛ در استان هرمزگان با توجه به فصول سال، بادهای مختلفی در طول سال می وزد كه مهم ترین آنها باد شمال،  قوس، سهیلی، ناشی یا نعشی و بادلوار هستند. بادلوار، ویژگی مناطق گرم و خشك صحرایی استان و به آتش باد نیز معروف است.
همچنین استان هرمزگان به علت قرار گرفتن در منتهی الیه جنوب غربی کوه های زاگرس، فاقد ذخیره برف دایمی است و بخش مهمی از آب رودخانه‌های موجود در این منطقه نیز، بر اثر گرمای زیاد تبخیر شده و پس از طی مسافتی کوتاه، خشک می‌شوند. تعداد دیگری از رودهای این منطقه، به علت عبور از نمکزارهای ساحلی و یا دشتهای گچی شور شده به خلیج می‌ریزند. رودخانه‌های استان هرمزگان به طور کلی به دو گروه: رودخانه های شور و رودخانه آب شیرین تقسیم می‌شوند. رودخانه‌های آب شور؛ اغلب در غرب استان جریان دارند، مانند رودخانه شور، کل و مهران و رودخانه‌هایی آب شیرین؛ در شمال و شرق استان جریان دارند، مثل رودخانه گنج، میناب و رودخانه شمیل.

پیشینه تاریخی 

استان هرمزگان دارای تاریخی با قدمت چند هزارساله است. بندرها و جزیره های هرمزگان در دوره های گوناگون پیش از اسلام از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. دریای پارس یا دریای عمان وخلیج فارس امروزی که استان هرمزگان نیز در کنار آن قرار گرفته، از کهن ترین دریاهای جهان به شمار می رود. هر چند درباره تاریخ دیرینه خلیج فارس اطلاعات زیادی در دست نیست و اطلاعات موجود فقط بر پایه گمان و یا بر بر اساس افسانه های قدیمی و اسناد تاریخی چون تورات، کتیبه های میخی و آثار بر جای مانده از دوران باستان است، ولی با وجود و بر اساس همین منابع، ساکنین نخستین خلیج فارس که حدود ۱۰ هزار سال پیش در خلیج فارس زندگی می کردند از سه شعبه تشکیل می شدند که عبارتند از: «دراویدها» که از ساکنین مکران بودند و پس از تسلط بلوچ ها بر این ناحیه، با نژاد بلوچ ها در آمیختند، دومین شعبه،سامی ها، از ساکین کرانه های عربستان بودند و سومین شعبه، عیلامی ها، بودند که در منطقه خلیج فارس تا نزدیکی بوشهر سکونت داشتند.
براساس تحقیقات به دست آمده؛ عیلامی ها از هزاره سوم پیش از میلاد، صدها سال بر خلیج فارس و جزیره های استان هرمزگان، به ویژه جزیره های قشم، کیش، لارک، لنگه و جاسک حکم رانی کرده و از آن ها به عنوان راه ارتباطی برای بازرگانی با هند غربی و دره نیل استفاده می کردند. طبق سنگ نوشته های بدست آمده، دریای پارس مورد توجه اقوام ساکن در «میان رودان» بین ا لنهرین، چون آشوریها، اکدی ها و بابلی ها بوده و آنها رفت و آمد هایی در این منطقه داشته ا ند.
در دوره مادها و به ویژه در زمان قدرت هووخشتره، مرز جنوبی ایران تا کرانه های جنوبی دریای پارس امتداد داشت. در اين زمان هرمزگان تابع ساتراپ یا استان درنگيانه و بخشی از کرمان بود. در افسانه ارتیره یا ارتیتراس نوشته اگاتارخیوس آمده است: «شاهزاده ای بنام اریتره یا ارتیتراس در سواحل خلیج فارس – که البته پژوهشگرانی چون احمد اقتداری هر مز کهنه دانسته اند- در حال سفر به پاسارگاد بود که در سیل قرار می گیرد که در نهایت با گله و رمه هایش وارد جزیره قشم شده که در این دوره خالی از سکنه بوده است. این فرد سپس مردم سواحل را به جزایر راهنمایی می کند.»
در زمان هخامنشی، به ويژه داريوش بزرگ، ايراني ها کم کم در سواحل و آب های درياهای سياه و سرخ نيز نفوذ کردند. داريوش بزرگ، دريا سالار يونانی خود، «اسکولاخ یا اسکيلاس» را مامور بررسی کناره های دريای پارس کرد. اسکولاخ و همراهانش تمامی جزيره ها و سواحل دريای مکران، خليج فارس، دريای سرخ و دريای باختر را در طی کردند و به آگاهی های ارزنده ای دست یافتند. اين سفر دريايی از نظر بازرگانی و نظامی برای ايران سودمند بود و باعث برقراری وابسته گی بازرگانی ميان هندوستان و دريای باختر گرديد.
در دوره حکومت اشکانیان؛ این دولت پس از غلبه بر سلوکی ها، استان هرمزگان را بر قلمرو خود افزودند و از دریای پارس و بین النهرین در مقابل رومیان محافظت کردند.
ههچنین استان هرمزگان در زمان ساسانيان، از مراکز مهم داد و ستد و پيوند بازرگانی به شمار می رفت.
در سال های اولیه حکومت اسلامی، سواحل هر دو طرف دريای پارس، از جمله استان هرمزگان به دست مسلمانان افتاد.  ابوهوريره، از ياران پيامبر (ص) در زمان عمر- خليفه دوم - پس از تصرف بحرین و قسمت های غربی خلیج فارس با حمله به بخش های شرقی خلیج فارس ، تمامی دریای پارس ، بنادر و جزیره های خلیج را تصرف و بر قلمرو مسلمانان افزود .
ديلميان نخستين دودمان ايرانی بودند که پس از غلبه اعراب بر ایران، بار ديگر بر سراسر جزيره ها، بندرها و آب های استان هرمزگان و ديگر نقاط خليج فارس دست یافتند.
به ترتيب در سال های ۳۲۳ و ۵۳۴ هـ. ق، هرمزگان، عمان و بندرها و جزيره های آن، توسط علی ـ عمادالدوله ـ و احمد ـ معزالدوله ـ به قلمرو آل بويه ملحق گرديدند. حکومت آل بويه، در زمان عضدالدوله گسترش يافت و در تمام مدت حکومتشان، فارس و هرمزگان در قلمرو فرمانروايی آن ها بود.
پس از فروپاشی دولت ديلميان، سلجوقيان کرمان از سال ۴۵۴ تا ۵۸۳ هـ. ق، بر منطقه خليج فارس، از جمله استان هرمزگان و عمان تسلط يافتند. در دوران سلجوقی، از سوی فرمان روايان اين خاندان، حاکمانی با عنوان«اتابک» به مناطق گوناگون ره سپار می شدند. اتابکان فارس برعمان، بحرين و جزيره های خليج فارس و دريای عمان دست يافتند و تا سال ۶۶۱  هـ. ق، بر فارس و هرمزگان حکومت کردند. اما در همین سال، سلجوق شاه سلغری پس از شورش علیه هلاکو خان مغول، شکست خورد و در پی این شکست، حکومت فارس، هرمزگان و تمامی منطقه خليج فارس به دست مغول ها افتاد.
تيمور لنگ، در سال ۷۸۵ هـ. ق، پس از تصرف سيستان با حمله به شهرهای اصفهان، فارس، بوشهر، بندرها و جزيره های هرمزگان، این شهرها را نیز به قلمرو خود افزود. تيموريان، تا سال ۸۷۳ هـ. ق، که در ايران حکومت داشتند، خراج بندرها و جزيره های خليج فارس و دريای عمان را دريافت می کردند.
مابین سپری شدن حکومت ايلخانان مغول و تشکیل حکومت تيموريان، حکومت هرمزگان و خليج فارس به دست خاندان مظفريان افتاد.
در سال ۹۱۳ هـ. ق، ناوگان پرتغالی ها به فرماندهی «البوکرک» با فتح مسقط، که در آن زمان خراج گذار امير هرمز بود، با سيف الدين از اميران هرمز، به جنگ پرداخت و با شکست وی هرمز را تابع و خراج گزار پرتغال کردند. پرتغالی ها در جزيره های هرمز، کيش، بحرين، قشم، نابند و سایر جزایر خلیج فارس، دفتر بازرگانی و چندين دژ نظامی ساختند. پس از مرگ آلفونسو دو آلبوکرک در ذيقعده سال ۹۲۱ هـ. ق، تا روزگار شاه عباس اوّل، در سال ۹۹۶ تا سال ۱۰۳۸ هـ. ق، حکومت پرتغال در دريای پارس از قدرت زیادی برخوردار بود و در اين مدت مراکز بازرگانی دريای عمان و خليج فارس یعنی: کيش، چابهار، هرمز، مسقط، بحرين، قشم، جاسک به علت ناکارآمدی آنان رو به ويرانی نهاد.
در دوران صفویه، در سال ۹۹۶ هـ. ق، شاه عباس اوّل صفوی، پس از جنگ با عثمانی ها تصميم به آزاد ساختن جزيره های دريای پارس و بيرون راندن پرتغالی ها گرفت. در پی این تصمیم، شاه عباس، نه تنها توانست بحرين را آزاد سازد، بلکه جزيره های هرمز، کيش، قشم، بندرهای جاسک، چابهار و لنگه را از پرتغالي پس گرفت.
با روی کار آمدن حکومت افشاریه؛ نادرشاه افشار، در سال ۱۱۴۶ هـ. ق، توانست با بيرون راندن افغان ها از ايران بر تمامی کرانه ها و جزيره های شمالی و جنوبی خليج فارس چيره شد. اما پس از مرگ نادر شاه، شورشی سراسر کشور را فرا گرفت و در گوشه و کنار سرزمین، مدعیانی برای حکومت پیدا شد. ولی سرانجام در سال ۱۱۷۹ هـ. ق، کريم خان زند با سرکوب مخالفان و مدعیان حکومت، بر سراسر فارس، جزيره ها و بندر های خليج فارس و در واقع سراسر ایران، دست يافت و کارهای نيمه تمام نادر شاه را دنبال کرده و به پايان رسانيد.
خلیج فارس بعد از جنگ جهانی اول، نه تنها به عنوان یک معبر دریایی تجاری بسیارمهم، بلکه به عنوان بزرگ‌ترین کانون نفت و منبع مهم رشد صنایع، اهمیت اقتصادی و استراتژیکی فراوانی یافت، به طوری که کلیه طرف های تجاری خارجی ایران به ویژه انگلیس با تلاش فروان سعی می کردند حضور فیزیکی خود را در خلیج فارس حفظ کنند. موقعیت استراتژیکی استان هرمزگان، در دهه‌های بعدی نیز توجه ویژه به این منطقه را برای دولت ها و کشورهای خارجی الزامی می ساخت.
در تقسیمات فعلی کشوری شهر بندرعباس مرکز استان هرمزگان است. این شهر یکی از مهم ترین مراکز استراتژیکی و تجاری ایران در جوار خلیج فارس و دریای عمان است . بارانداز شهید رجایی ، اسکلة عظیمی است که بخش وسیعی از مبادلة کالاهای تجاری بین ایران و دیگر کشورها از طریق آن صورت می گیرد. بندر عباس از طریق راه‎های دریایی، راه آهن، جاده های ترانزیتی درجة یک و از طریق هوا به کلیة مناطق داخلی و دیگر کشورهای جهان مرتبط است.
تنگة هرمز، یکی از حساس ترین و حیاتی ترین گذرگاه های آبی عصر حاضر، در قلمرو سیاسی این استان قرار دارد. این تنگة هلالی شکل ۱۸۷ کیلومتر طول دارد. عمق تنگة هرمز به دلیل شیب تند کف آن از قسمت شمال به جنوب متغیر است، به طوری که در نزدیکی جزیرة لارک، در حدود ۳۶ متر و در ساحل جنوبی نزدیک شبه جزیرة مًسنِدام ۱۸۰ متر است.

اقوام و زبان

استان هرمزگان، از دير باز محل سکونت نخستين اجتماع ها و گهواره فرهنگی کهن است که نخستين حکومت ها با فرهنگی غنی، در کرانه های آن به وجود آمده است. در کرانه ها و جزيره های هرمزگان، عرب ها، لرها، پارس ها، بلوچ ها، ترک ها و تيره های آميخته به سر می برند، که در اثر آميختن، نژاد ويژه ای را به وجود آورده اند. ساکنان محلی بعضی از بندرها و جزيره های استان هرمزگان، عرب زبانان محلی مستقر در ایران هستند که از ديگر نقاط کشور به اين منطقه مهاجرت کرده اند و از نظر ويژگی های جسمانی، آنان با عرب های همسایه کشور هیچگونه شباهتی ندارند. همچنین از دیگر اقوام ساکن در استان هرمزگان می توان: لرها، لاری ها، بلوچ ها و مکرانی ها را نام برد.
به عقیده برخی از دانشمندان مردم شناس اقوام ایرانی اصیل فقط در دو منطقه زندگی می کنند: یکی از این اقوام در میان مردم فارس و ساکنان شمال شرق خليج فارس و ديگری در ميان لرها يا کوه نشينان غرب ايران.
اقوام لر، در سواحل شمالی دريای پارس، از جمله استان هرمزگان به طور پراکنده زندگی می کنند. این اقوام با لهجه لری که گونه ای از زبان پهلوی پيشين است، سخن می گويند.
اقوام لاری، در شهرستان لار استان فارس، بندرها و جزيره های ايرانی دريای پارس، از جمله هرمزگان و سرزمين های جنوبی دريای پارس زندگی می کنند و زبا رایج بین آن ها فارسی دری است.
اقوام بلوچ، در سواحل دريای عمان، خليج فارس، جزيره ها و بندرهای خلیج، از جمله استان هرمزگان زندگی می کنند. البته مردم بندر عباس و برخی از نواحی استان هرمزگان، آمیخته ای از فارس، بلوچ، عرب و سیاه پوست هستند که بندری یا عباسی نامیده می شوند.
و اما مکرانی ها يا مکی ها، که بيشتر در ناحيه مکران استان سيستان و بلوچستان و کرانه های دريای پارس، از جمله استان هرمزگان، به ويژه ناحيه جاسک زندگی می کنند و آميخته ای از نژاد هندو، آسوری، افغان و سياه پوست هستند

موقعیت اجتماعی و اقتصادی

استان هرمزگان همچنین در زمينه صنايع غذايى و حمل و نقل دريايى نیز از موقعيت اقتصادى برجسته‌اى برخوردار است. صنعت شيلات از جمله مهم‌ترين صنايع دریایی استان هرمزگان محسوب می شود که محصولات آن به دو صورت کنسرو ساردين و تن، در سراسر کشور توزیع می شود و در نوع خود دارای اهميت بسيار ممتازى است. کارخانه آرد ماهى نيز از ديگر صنايع استان است که از پوست و استخوان و امعاء و احشاء ماهيان کنسرو شده در کارخانه کنسرو تن، آرد ماهى به عمل مى‌آورد. همچنين صنايع ديگرى مانند صنعت قايق‌سازى، نساجى، لنج‌سازى، يخ‌سازى، کارخانه آب‌ليموگيرى، کشتى‌سازى، تعمير و بازسازى کشتى و لنج نيز در اين استان وجود دارد.
صرف نظر از فعالیت های بخش کشاورزی و حمل و نقل، استان هرمزگان با توجه به بافت سنتی، آداب و رسوم خاص و فرهنگی غنی و ریشه دار، از دیرباز بخش مهمی از انواع صنایع دستی را در خود جای داده است. در استان هرمزگان صنایع دستی بومی از جایگاهی ویژه در فرهنگ و سنت های مردم برخوردار می باشد. به عنوان مثال رودوزی های سنتی که از جمله مهمترین رشته های صنایع دستی این منطقه محسوب می شود. جز و پوشش های بومی زنان و دختران منطقه است و یا نوعی حصیر به نام «تک» در نواحی روستایی هم به عنوان زیرانداز و هم به عنوان بخشی از پوشش سقف خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
از مهم ترین صنایع دستی استان هرمزگان می توان به: انواع گلدان، کوزه های سفالی، قلیان، سر قلیان، اسفند سوز در باط و قفسی، سجاده های حصیری، بادبزن حصیری، نوعی سبد حصیری گرد و دردار بلند جهت نگداری لباس، در پوش کوزه، نوعی سینی گرد و بزرگ به نام سپ، دمکش حصیری، گلدان حصیری، ظرف میوه حصیری، ظرف نگهداری نان، جاجیم، گبه، انواع گلیم، خورجین، نوعی زیرانداز با پرزهای بلند به نام خرسک، گلابتون دوزی، خوس دوزی بادله دوزی یا تلی بافی و در بخش صنایع دریایی انواع تابلو ها و مجسمه های ساخته شده از پوسته حلزون، صدف، استخوان ماهی، گوش ماهی و مرجان اشاره کرد.
تولیدات سفالگران مینابی عمدتاً ظروف سفالی می باشد که از آن جمله اند: نوعی کوزه آب به نام «جهله» انواع گلدان، قلیان، سرقلیان، اسفندسوز در باز و قفسی «گشته سوز» این ظروف سفالی بیشتر توسط ساکنین نواحی روستایی مورد استفاده قرار می گیرد. محصولات حصیری محصولات حصیری مشتمل بر سجاده حصیری، بادبزن، نوعی سبد حصیری گرد و دردار بلند جهت نگهداری البسه، نوعی زیرانداز به نام «تک» که در نواحی روستایی به منظور پوشاندن سقف خانه ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد، درپوش کوزه، نوعی سینی گرد و بزرگ به نام «سپ»، «دمکش»، گلدان حصیری، ظرف میوه، ظرف نگهداری نان «کفه». بافته های داری سنتی
بافته های داری سنتی شامل قالی افشار، جاجیم، گبه، انواع گلیم، خورجین، نوعی روانداز با پرزهای بلند به نام «خرسک» که گاهی به عنوان زیرانداز مورد استفاده قرار می گیرد.حصيربافی
از حصير بافی بايد به عنوان رايج ترين و معمول ترين صنعت دستی استان هرمزگان نام برد، چرا که ماده اوليه مورد نياز حصير بافی برگ درخت خرما بوده که به حد وفور در اختيار صنعتگران است و توليد انواع فرآورده های حصيری که کاملاً جنبه مصرفی دارد، روستاهای ميناب، يشاگرد، بندر لنگه و اطراف آن از مناطق مهم بافت حصير است که اکثر کار آن توسط زنان و دختران منطقه صورت می گيرد. مواد اوليه مورد مصرف عبارت است از برگ درخت خرما(پيش مُغ) و ضايعات درخت خرما و گياهی به نام "مور. حصير بافان ميناب در روستاهای بهمنی، چلو، نصيرابی، محمودی و قاسم آباد ساکن هستندسفالگری سفالگری در روستاهای حکمی، گوربند و شهوار از توابع شهرستان ميناب و روستاهای لشتگان از توابع بندر عباس رواج دارد.
گلابتونه دوزی زردوزی که در نقاط مختلف ايران به «کم دوزی»، «گلدوزی»، «برودری دوزی» و «کمان دوزی» شهرت دارد، در اکثر نقاط ايران رواج دارد و در استان هرمزگان بويژه شهرهای بندر لنگه، بندر عباس و ميناب رونق بسيار دارد. از گلابتون دوزی برای توليداتی نظير دمپايی، شلوار های زنانه، سر آستين، پيش سينه، دور يقه، لبه پرده، ديوارکوب، پشتی، کوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو استفاده می کنند.
خوس دوزی اين هنر به کمک نوارهای نقره ای باريک و برروی پارچه توری ريز بافت تجلی يافته و گاه ستاره هايی فلزی برروی پارچه می نشانند، و ازآن برای تزئين مقنعه، دستار(چادر زنانه) استفاده می شود. پارچه مصرفی معمولاً به رنگ های سياه، سفيد، سبز و زرشکی است که هر دو روی پارچه شکل يکسان دارند.
بادله دوزی بادله دوزی يا "تلی بافی" عبارت است از بهم پيوستن چند نوع زری با يکديگر به صورتی که زری بزرگ دروسط و زری های کوچک در اطراف قرار می گيرند. بادله به شکل نوارهايی با پهنای 15 سانتيمتر توليد می شود که معمولاً برای لبه شلوارهای زنانه مورد استفاده قرار می گيرد. سوزندوزی
نوع ديگر از رودوزی است که فقط در بخش "وشاگرد" و توسط زنان و دختران روستايی به شيوه زنان بلوچ انجام می گيرد و دليل آن نزديکی منطقه به استاستان سيستان و بلوچستان است. قاليبافی
مناطق توليد قاليبافی در استان هرمزگان عبارتند از: بندرعباس, روستای درتوجان و بخش حاجی آباد. اغلب توليدکنندگان را عشاير اسکان يافته ايلهای افشاريه ورائينی تشکيل داده که به توليد و تهيه انواع قالی و قاليچه, رويه پشتی و چنته مشغول هستند. توليدکنندگان معمولاً پشم مورد نياز خود را از سيرجان خريداری کرده و خود به ريسيدن و رنگرزی آن اقدام می کنند. نوع گره رايج "گره فارسی" است و نقشه هايی که در بخش حاجی آباد و روستای "درتوجان" بافته می شود نقشه های افشاريه است که به نامهای بوته شاهی، ماه و ستاره ای، سه کله، خشتی، گنبدی، شکارگاه، بچه بغل، سماوری و ... معروف هستند.
خرسک بافی خرسک عبارت است از بافت نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت بافت که بافت آن با رنگ های بسيار محدود انجام می شود. در بافت سنتی آن از رنگ طبيعی پشم استفاده می شده است. پرز, تار و پود کلفت آن از پشم است و از پود رو استفاده نمی شود. در قديم از آن به عنوان روانداز استفاده می کرده اند. امروزه از اين نوع بافت برای توليد پادری و کناره در اندازه های مختلف استفاده می کنند. نقوش خرسک معمولاً هندسی بوده و بافت آن در روستای "درتوجان" رواج دارد. شيريکی پيچ از ديگر توليدات استان هرمزگان شيريکی پيچ را می توان نام برد که مرکز توليد آن روستاهای بخش حاجی آباد بوده و دليل رونق آن همسايگی منطقه با استان كرمان است.
چادرشب بافی چادرشب بافی يا "کاربافی" از ديگر صنايع دستی استان هرمزگان است که در روستاهای کليبی و سرريگان از توابع ميناب و روستاهای سيروئيه، احمديه و فارقان رواج دارد.
چنته بافی چنته بافی در منطقه وشاگرد به وسيله دارهای زمينی و توسط زنان انجام می شود. نقش ها اغلب به صورت هندسی و ذهنی بافت است. اطراف چنته را به وسيله صدف های دريايی و منگوله های رنگی تزئين می کنند. از چنته بيشتر برای تزئين کپرها استفاده می شود.
صنايع دستی دريايی همه ساله به هنگام جزر و مد دريا, مقادير متنابهی از انوع صدف ها, حلزون ها و بقايای آبزيان خليج فارس در سواحل جزاير متعدد اين خليج (کيش، ابوموسی، لارک، قشم، هرمز و ...) می ريزد که توسط اهالی بومی جمع آوری شده و توسط افراد باذوق از آنها تابلو، مجسمه ها و اشياء گوناگونی توليد می شود. مواد اوليه مصرفی شامل پوسته حلزون ها، صدف ها، استخوان ماهی، گوش ماهی و مرجان است و برای اتصال قطعات انتخاب شده از چسب بی رنگ استفاده می کنند

.
استان هرمزگان نام یکی از استان‌های کشور ایران است. این استان در جنوب ایران و در شمال تنگه هرمز قرار دارد. کرانه‌های این استان در شرق بر دریای عمان و در غرب بر خلیج فارس قرار دارند.
بعضی از جزیره‌های مهم هرمزگان عبارت‌اند از قشم، کیش، ابوموسی، لاوان، هرمز، لارک، سری.
استان هرمزگان دارای ۱۱ شهرستان، ۲۳ شهر، ۳۳ بخش و ۷۱ دهستان و ۲۱۷۰ آبادی دارای سکنه‌است و بنا به سرشماری بعمل آمده در سال ۱۳۷۵ جمعیت استان هرمزگان ۱۰۶۲۱۵۵ نفر می‌باشد.
استان هرمزگان در حدفاصل بین مختصات جغرافیایی ۲۵ درجه و ۲۴ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۳ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده‌است.این استان حدود ۶۸هزار کیلومتر مربع مساحت دارد که از این نظر هشتمین استان کشور می‌باشد. هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقی با استان کرمان، غرب و شمال غربی با استان‌های فارس و بوشهر از شرق با سیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آبهای گرم خلیج فارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر دربرگرفته‌است. بنا به سرشماری بعمل آمده در سال ۱۳۷۵ جمعیت استان هرمزگان ۱۰۶۲۱۵۵ نفر می‌باشد که از این تعداد ۴۱۹۹۳۸ نفر در بندرعباس ساکن می‌باشند. بندرعباس به‌عنوان مرکز استان امروزه یکی از شهرهای بزرگ ایران می‌باشد که مرکز مهم فعالیتهای اقتصادی و تجاری می‌باشد. این شهر که در قسمت انتهایی خلیج فارس و در فصل مشترک شاهراه خلیج فارس و دریای عمان واقع گردیده‌است که نقش مهمی در زمینه صادرات و واردات کشور ایفا می‌کند.تأسیسات مهم دریایی و زیربنایی کشور همچون بندر شهید رجایی، پالایشگاه نفت بندرعباس، کارخانه آلومینیوم المهدی، کارخانه آلومینیم هرمزگان، کشتی سازی خلیج فارس، فولاد و سیمان هرمزگان از این جمله می‌باشند. این استان از طریق زمین به استانهای بوشهر فارس کرمان و سیستان و بلوچستان ارتباط دارد و با راه آهن به راه آهن سراسری ایران متصل است و از طریق هوا با داشتن فرودگاهای بین المللی بندرعباس، کیش، بندر لنگه و قشم به سراسر جهان متصل است

ابوموسی: جزیره سیری، جزیره فرور بزرگ، جزیره فرور کوچک، سواحل خلیج فارس، نخلستان ها و باغ ها 

بستک: آب معدنی کمشک در جناح، دامنه رشته کوه بون کوه چهار برکه در کوخرد، قنات پارا، قنات کوخرد

بندر جاسک: آب گرم سدیج، دامنه کوه بشاگرد، جنگل حرا، چشمه آب گرم پوراف،حاشیه رودخانه جگین

بندر عباس: دامنه کوه فارغان، دامنه کوه شت کوه، دامنه کوه گنو، چشمه آب گرم گنو، چشمه آب گرم خورگو، چشمه آب گرم سرخان، حاشیه رودخانه کل یا رودخانه شور، حاشیه رودخانه شمیل یا حسن لنگی، حاشیه رودخانه جلابی، جزیره هرمز، منطقه حفاظت شده گنو

بندر لنگه: دامنه کوه شو یا کوه شب، دامنه کوه سیاه، حاشیه رودخانه مهران

حاجی آباد: دامنه کوه فارغان، دامنه کوه هماگ، دامنه کوه زردکوه، دامنه کوه کوشا، دامنه کوه کافری

رودان یا دهبارز: آبشار کرون، ناز دشت

قشم: بندر قشم، بخشی از جنگل های حرا،‌ جزیره لارک، جزیره هنگام، صخره های زیبای سواحل بندر قشم.

کیش: آکواریوم حیات دریا، اسکله تفریحی، درخت لور، نمایشگاه خزندگان.

میناب: حاشیه رودخانه میناب

جاذبه های تاریخی 

بستک: آرامگاه علمای کوخرد یا دو گنبدان کوخرد، بازار تاریخی بستک، حمام خانی بستک، حمام سیبه بستک، قلعه ایلود، قلعه توصیله کوخرد، قلعه جناح، قلعه دیده بان، قلعه فتویه، قلعه قلات، قلعه کوهیج، قلعه آماج، کاروانسرای اوشیرینو، کاروانسرای سه نخود، کاروانسرای کوردان، مسجد بربار کوخرد، مسجد جامع قبله کوخرد، مسجد چاله کوخرد، مسجد جامع بستک، مسجد جامع قدیمی بستک، مسجد کوردان کوخرد، مسجد لاور در لاور.

بندر عباس: آرامگاه امام زاده سید مظفر، امام زاده شاه محمد تقی، بقعه خضر، پل لاتیدان در جزیره هرمز، حمام گله داری، خانه گله داری، معبد هندوها، محله باستانی سورو، عمارت کلاه فرنگی، کاروانسرای بستک در مسیر جاده لار و بندر لنگه به بندر عباس، قلعه پرتغالی ها در جزیره هرمز، مسجد صحرا باغی، مسجد منبر کهنه.

بندر جاسک: دخمه و روستای تاریخی گزدان، روستای تاریخی جگین، اتاق های ساسانی در درماغه کوه مبارک، تلگراف خانه جاسک، برج سیاه و سفید.

بندر لنگه: شهر باستانی کنگ، شهر باستانی حریره، عمارت فکری، قلعه لشتان، کاروانسرای تاریخی بستک،‌ مسجد ملک ابن عباس کاروانسرای گاگلکی در مسیر شهرستان های بستک و لار به بندر لنگه، مسجد افغان، مسجد بازار مساح.

حاجی آباد: آستانه امام زاده سید محمد، قلعه تاریخی حاجی آباد.

رودان یا دهبارز: تپه مارو یا خیرآباد، پل رودخانه آب نما، قلعه دختران.

قشم: بقعه شیخ برخ الاسود، تپه باستانی کولغان، زیارتگاه بی بی مریم، شهر خاربز، شهر قدیمی خربز، غارهای خربس، غار نمکدان، قلعه پرتغالیها، قلعه لارک، مسجد جامع قشم، مسجد برخ، مسجد رمچاه، مسجد کوشه، نیایشگاه میترا.

کیش: جاده جهان، شهر زیرزمینی، شهر بازی، کشتی یونانی مسجد خاتم الانبیا

میناب: امام زاده امیر دیوان، پنجشنبه بارار، قلعه هزاره یا بی بی مینو، قلعه شاداب، قلعه کردر، قلعه گوربند.

درباره بندرعباس

 شهرستان‌ بندر عباس‌ تا تهران‌1484 كيلومتر فاصله‌ دارد. آب‌ و هواي‌ اين‌ منطقه‌، گرم‌ و مرطوب‌است‌. اين‌ بندر در سال‌ 924 (ه.ق‌) «بندر جردن‌» خوانده‌ مي‌شد و دهكده‌اي‌ كوچك‌ در ساحل‌ شمالي‌ خليج‌فارس‌ بود. در سال‌ 1514 پرتغالي‌ها اين‌ دهكده‌ را براي‌ بارگيري‌ اجناس‌ از خشكي‌ انتخاب‌ كردند و به‌ دليل‌خرچنگ‌ فراوان‌ در ساحل‌ اين‌ بندر، نام‌ آن‌ را «بندر خرچنگ‌» گذاشتند. در سال‌ 1622 ميلادي‌، شاه‌ عباس‌ به‌كمك‌ انگليسي‌ها دست‌ پرتغالي‌ها را از اين‌ بندر كوتاه‌ نمود و به‌ افتخار اين‌ پيروزي‌، اين‌ بندر به‌ نام‌ بندر عباس‌معروف‌ شد.

انگليسي‌ها و هلندي‌ها در بندرعباس‌ تجارتخانه‌ و در كنار دريا، عمارات‌ زيبايي‌ بنا نمودند و اكثر كشتي‌هاي‌ بزرگي‌ كه‌ از هند براي‌ ايران‌ و عثماني‌ و ساير نقاط‌ كالا حمل‌ مي‌كردند، در اين‌ بندر لنگر مي‌انداختند. هلندي‌ ها در سال 1110 هجری قمری با اجازه دولت ایران شهر تازه ای در وسط شهر بندر عباس ایجاد نمودند.

در نيمه‌ نخست‌ قرن‌ هفدهم‌، مركز كمپاني‌ هند شرقي‌ در بندر عباس‌ مستقر گرديد. ولي‌ در سال  1759 به‌علت‌ متشنج‌ شدن‌ اوضاع‌، اين‌ شركت‌ مركز تجاري‌ خود را به‌ بصره‌ منتقل‌ نمود. در زمان‌ خلافت‌ نادر شاه‌، بندرعباس‌ و توابع‌ آن‌ طبق‌ قرار داد به‌ سلطان‌ مسقط‌ اجاره‌ داده‌ شد. در پي‌ شورش‌ سال‌1868 ميلادي‌ در مسقط‌، اين‌امتياز لغو شد و اداره‌ شهر بندرعباس‌ در اختيار ايران‌ قرار گرفت‌.  

در حال‌ حاضر، شهر بندر عباس، مركز استان‌ هرمزگان‌ است‌ و يكي‌ از مهم‌ترين‌ مراكز تجاري‌ و استراتژيكي‌ ايران‌ در جوار خليج‌ فارس‌ و درياي‌ عمان‌ به‌ شمار مي‌رود. همچنين‌ بارانداز شهيد رجائي‌ اسكله‌ عظيمي‌ است‌ كه‌بخش‌ وسيعي‌ از مبادله‌ كالاهاي‌ تجاري‌ بين‌ ايران‌ و ديگر كشورها، از طريق‌ همين‌ بندر صورت‌ مي‌گيرد.

تاریخچه کهن بندرعباس

در زمان فرمانروایی داریوش بزرگ (بین ۵۸۶ و ۵۲۲ پیش از میلاد) فرمانده سلیاکوس به فرمان داریوش بزرگ از بندرعباس با کشتی به اکتشاف اقیانوس هند و دریای سرخ پرداخت. در زمانی که اسکندر، شاهنشاهی ایران  را فتح می‌کرد، بندرعباس با نام هُرمیرزاد (Hormirzad) شناخته می‌شد.البته این شهر در محل فعلی نبود و شهر کوچکی در مسیر بندرعباس میناب قرار داشت و مرکزیت اصلی بیشتر با جزیره هرمز بود.

جاذبه های توریستی بندرعباس

عمارت کلاه فرنگی

عمارت کلاه فرنگی، این ساختمان توسط هلندی‌ها در سال ۱۱۱۰ هجری قمری ساخته شده و قلعه‌ای با ۱۶ برج و ۳ دروازه بوده که به عنوان اداره گمرک استفاده می‌شده‌است.
حمام گله‌داری، این حمام از پنج گنبد بزرگ و کوچک ساخته شده و به حمام شاه عباس نیز معروف است

معبد هندوها

معبد هندوها، که در بندرعباس به بُت گورُ معروف است در سال ۱۳۱۰ توسط هندوهای ساکن بندرعباس به سبک معماری هندی و توسط معماران هلندی بنا شده و در حال حاضر به عنوان موزه تاریخی استفاده می‌شود. این معبد در مرکز شهر و در خیابان امام خمینی واقع شده‌است.خوری به نام «گور سوزون» نیز در بندر عباس وجود دارد که گویا هندوهای ساکن شهر مردگان خود را در کنار آن می‌سوزاندن و احتمالا بنا به سنت هندوها خاکستر آنها را به این خور می‌ریختند.[نیازمند منبع] امروزه بخشی از فاضلاب شهر از این راه به خلیج فارس می‌ریزد

مجموع برکه های باران

مجموعه برکه‌های باران، این برکه‌ها که تاریخ بنای آن‌ها به دوره صفویه باز می‌گردد در بلوار پاسداران و کوی ۲۲ بهمن واقع است

.

امامزاده سید مظفر

امامزاده سید مظفر (بندر عباس)، این آرامگاه از زیارتگاه‌های عمده استان محسوب می‌شود و در بلوار امام خمینی واقع است.

پل لاتیدان

پل لاتیدان، در مسیر کاروان لار – بندرعباس در جهت گسترش امور بازرگانی احداث شد. این پل در 50 کیلومتری غرب بندرعباس واقع شده و مربوط به دوره صفوی می باشد.
محله باستانی سورو که در غرب بندرعباس قرار دارد و به دوران ساسانیان بر می‌گردد.

آب گرم گنو

چشمه آب معدنی گنو در فاصله ۳۴ کیلومتری شمال شرقی شهر بندرعباس واقع در بخش مرکزی شهرستان بندر عباس و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

این چشمه آب معدنی در کناره راه بندرعباس به سیرجان واقع شده‌است. این چشمه در دره ای قرار دارد که کوه گنو و ارتفاعات سخت آهکی‌اش از شمال و جنوب آن را در بر گرفته است

آثار مهم طبیعی، تاریخی و مذهبی شهرستان بندر عباس:

• چشمه های معدنی و آبگرم گنو، لشتان، چاه احمد، سایه خوش، خورگو، باری، سرخان، کشکو، نیان و چستانه

• جنگل مانگرو(حرا) و پناهگاه حیات وحش گنو

• جزایر قشم و هرمز

• عمارت کلاه فرنگی

• قلعه های لافت و خمیر

• چاه های آب لافت

• مساجد دژکان منبر کهنه و جامع

• امام زاده های شاه محمد تقی و خواجه خضر.  

مساجد بندرعباس

مسجد ناصری

مسجد ناصری (بندر عباس) که در سال ۱۳۰۴ هجری قمری ساخته شده‌است. این مسجد در سال ۱۳۸۶ بازسازی شده‌است.

مسجد صحراباغی

مسجد صحراباغی این مسجد در سال ۱۳۱۰ هجری قمری بنا شده‌است.

مسجد گله داری

مسجد گله‌داری تاریخ ساخت آن مربوط به ۱۲۹۶ هجری قمری می‌باشد.

مسجد جامع دلگشا

مسجد جامع دلگشا در سال ۱۱۷۵ هجری قمری بنا شده‌است. در خیابان مسجد جامع بندرعباس واقع در بلوار طالقانی قرار دارد و یادگار قرن 12 و 13 ه.ق محسوب می شود. بخش قدیمی شبستان دارای ستونهای متعدد با سر ستونهای گچبری شبیه گله داری و مسجد دژگان است. شبستان این مسجد دارای یک بخش الحاقی نیز می باشد.

رستوران های بندرعباس

رستوران مرواريد

دررستوران زيباي مرواريد،درتمام ساعات شبانه روز با لذيذترين غذاهاي ايراني و فرنگي در فضايي زنده و بانشاط، تجربه صبحانه، نهار و شامي به يادماندني براي شما رقم خواهيم زد.

رستوران ستاره دريائي

در محيطي آرام و رويائي، داخل باغ و كنار استخر همراه باطنين موسيقي دلنواز و ملايم، جهت سرو انواع غذاهاي ايراني بخصوص ماهي و غذاهاي دريايي تازه و غذاهاي فرنگي لذت يك شب رويائي را تجربه كنيد.

كافي شاپ مرجان

در كافي شاپ مرجان با سرو انواع نوشيدني گرم و سرد و دسر، در محيطي دوست داشتني و دلپذير منتظر شما هستيم.

كافي شاپ ساحلي

در زير آلاچيق هاي زيبا در ساحل ، با چشم انداز غروب دل انگيز خورشيد بر پهنه آبي خليج فارس، انواع نوشيدني گرم وسرد و دسر رادر شب هاي زيباي بندر نوش جان كنيد. اين غروب رؤيايي در كافي شاپ ساحلي براي هميشه در خاطر شما خواهد ماند.

موزه های بندرعباس

موزه آب 

موزه آب یا ( موزه آب بندر عباس ) نام یکی از مناطق تاریخی استان هرمزگان است . این موزه در بخش مرکزی شهرستان بندر عباس در استان هرمزگان قرار دارد و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است . این موزه یکی از زیر مجموعه‌ های خیابان ۲۲ بهمن شهر بندر عباس است ، و قدمت آن به دوره صفویه می‌ رسد

منطقه‌ای هرمزگان ، در مجموعه موزه دوبرکه گرد و طولی با زیر بنای 210 متر مربع به منظور نمایش اشیاء و سالن نمایش تابلو های عکس و همچنین فضا های روباز با مساحت 1580 متر مربع طراحی شده که در آن از المان هایی همچون گاوچاه ، آب‌انبار ، پل ، سد و چاه های لافت استفاده شده است

موزه خلیج فارس

مراکز خرید بندرعباس

مجتمع تجاری زیتون به عنوان اولین مرکز تجاری مدرن و پس از آن مجتمع‌های نیلی، ستاره جنوب، سیتی سنتر، ستاره شهر، سرو، رویال و کارگزاری (شامل واحدهای تجاری، مسکونی، تفریحی، شهربازی کودکان و سینما) درکنار بازارهای سنتی مثل بازار اوزی‌ها، بازار لاری‌ها، بازار شهرداری و بازار روز فعال هستند. مراکز تجاری نور صدف، ملکه آسمان‌ها، مروارید و زیتون ۲ نیز در دست ساخت می‌باشند.

فرودگاه

شهر بندرعباس دارای یک فرودگاه بین‌المللی است. این فرودگاه یکی از ۶ فرودگاه بین‌المللی ایران است. فرودگاه بین‌المللی بندرعباس  به علت منطقه‌ای که در آن حاضر است عضو  نیز بوده و پروازهای زیادی را در خود می‌بیند. پروازهای بین‌المللی این فرودگاه به کشورهای حوزهٔ خلیج فارس، پاکستان و هند انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این فرودگاه بدون سانحه بودن آن است. به طور متوسط هر هفته ۸۱ پرواز داخلی و خارجی در فرودگاه بین‌المللی بندرعباس انجام می‌گیرد.

پایانه مسافربری

بندرعباس دارای یک پایانه مسافربری است که در محله نخل ناخدا قرار دارد.

شبکه راه‌آهن

راه آهن  از دیگر محورهای ارتباطی که از نظر حجم مسافر و حمل و نقل کالا به کلیه نقاط ایران درصد بالایی را به خود اختصاص داده‌است. از شهر بندرعباس روزانه یک قطار مسافری به مقصد تهران حرکت می‌کند. یک قطار دیگر با نام قطار غزال نیز یک روز در میان مسیر بندرعباس – تهران و بلعکس را طی می‌کند. از ایستگاه مسافری راه آهن بندرعباس یک قطار به مقصد اصفهان و قطار دیگری به مقصد مشهد نیز مسافرین را جابجا می‌کند.

دین و فرهنگ

ايران برخاستگاه آيين زرتشت، يكي از دين هاي بزرگ جهان است. هم اكنون دين رسمي ايران بر اساس اصل 12 قانون اساسي، اسلام و مذهب شيعه اثني عشري است. حدود 99/56 درصد مردم مسلمان هستند. در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، دين هاي زرتشتي، مسيحي و كليمي به رسميت شناخته شده اند و پيروان آنها مي توانند مانند مسلمانان با حقوق يكسان در زندگي سياسي، اجتماعي و اقتصادي كشور شركت كنند.

تقویم ایرانی

تقويم رسمي ايراني بر اساس سال شمسي و ماههاي ايراني تنظيم مي شود. 21 مارس مصادف با اول فروردين ماه، آغاز سال نو ايراني است. تقويم قمري نيز بطور رسمي در ايران اعلام مي شود. سال قمري 10 روز كمتر از سال شمسي است و لذا روزهاي انجام مراسم مذهبي، كه بر اساس تقويم قمري تنظيم مي شود، هر سال با سال قبل و بعد متفاوت مي شود. بنابراين براي آگاهي جهانگردان توصيه مي شود زمان مناسب سفر خود را با آژانس مربوطه تنظيم كنند. به ويژه آنكه ايرانيان مسلمان در ماه رمضان روزه دارند و در ماه محرم عزادار، لذا فعاليتهاي روزمره و جاري را تحت تاثير قرار مي دهند و برخي از روزهاي اين دو ماه نيز تعطيل عمومي است.
جمعه روز تعطيل رسمي ميباشد

.

شب یلدا

آداب و رسوم نــوروز در ایران زمین

عید نوروز چون اعیاد اسلامی، از آداب و رسومی خاص اسلامی برخوردار است و علاوه بر آن، برخی آداب و رسوم نیکو نیز در ایام نوروز در میان مردم ایران زمین، دیده می شود.

عید نوروز چون اعیاد اسلامی، از آداب و رسومی خاص اسلامی برخوردار است و علاوه بر آن، برخی آداب و رسوم نیکو نیز در ایام نوروز در میان مردم ایران زمین، دیده می شود، در ادامه به برخی از این آداب و رسوم اشاره می کنیم:

 نماز عید

شیخ طوسی(ره) فرموده است: نماز ظهر و عصر روز نوروز را که خواندی چهار رکعت نماز با دو سلام (دو رکعت دو رکعت) می خوانی رکعت اول پس از حمد ده بار سوره «قدر» رکعت دوم پس از حمد ده بار سوره «کافرون» رکعت سوم پس از حمد ده بار سوره «توحید» رکعت چهارم پس از حمد ده بار سوره «ناس» و «فلق» (معوذتین). و در پایان نماز سجده شکر بجاآور و در آن دعاکن تا خداوند گناهان ۵۰ ساله ات را ببخشد.

نظافت و لباس تمیز

نظافت و رعایت بهداشت و نیز پوشیدن لباس تمیز و استفاده از عطر و بوی خوش در صورت امکان از وظایف اخلاقی و اجتماعی نوروز است. از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «و البس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک» ؛ «تمیزترین لباست را بپوش و با بهترین عطرت خود را خوشبوی ساز»

 خرید لباس نو و سبز کردن گندم

یکی دو روز مانده به آغاز سال جدید (نوروز)، افراد خانواده برای خرید لباس عیدشان به بازار و فروشگاه ها می روند و لباس های نو و پارچه های رنگین، خریداری می کنند. در واقع افراد خانواده با خرید لباس نو و تغییر ظواهر زندگی نشاط خاصی ا به زندگی خود می بخشند.

در برخی از مناطق ایران، به رعایت این آداب و رسوم، بسیار تاکید شده است به عنوان مثال در شیراز، از یکی دو ماه به نوروز مانده شیرازی ها به بازار می روند و لباس عیدشان را می خرند پارچه هایی معمولاً خریداری می شود که دارای رنگ روشن و سرخ یا زرد باشد. آنها معتقدند که لباس را خودشان بدوزند، پارچه آن را روزهای دوشنبه یا جمعه قیچی کنند و نیز روز پنج شنبه ساعت سنگین است و لباس مدتی روی دست می ماند تا دوخته شود، روز سه شنبه اگر بریده شود نصیب دزد یا مرده شور خواهد شد و روز چهار شنبه می سوزد وسایل خانه نیز باید عوض شود و یا تمیز گردد. پختن نان شیرین از جمله کارهایی است که حتماً باید قبل از عید و برای عید انجام بگیرد .

سبز کردن گندم، عدس، تره تیزک، ده پانزده روز به عید مانده در خانه های شیراز صورت می گیرد. برای این کار از ظرفی استفاده می کنند که از جنس مس یا روی باشد و بعد مقداری دانه ابتدا به سلامتی آقا امام زمان (عج) می ریزند و به ترتیب بعد از آن نام اعضای خانواده را می آورند.

 خانه تکانی

یکی از رسوم پسنده و ارزشهای نیک عید، نظافت و خانه تکانی است که یکی دو هفته پیش از عید خانه تکاتی یا رفت و روب انجام می گیرد و مجدداً اثاثیه را جابه جا می کنند و گردگیری می کنند و دوباره آنها را می چینند در واقع مردم قبل از رسیدن سال نو تحولی در زندگی خود می کنند و خانه را برای پذیرانی از میهمانان عید آماده می سازند.

 تهیه سفره هفت سین

بزرگترین نماد آیین نوروز "هفت سین" ، است. "محمد علی دادخواه" که اخیراً پژوهشی با عنوان "نوروز و فلسفه هفت سین" را به نگارش در آورده، در این باره می نویسد: "عدد هفت برگزیده و مقدس است. در سفره نوروزی انتخاب این عدد بسیار قابل توجه است. ایرانیان باستان این عدد را با هفت امشاسپند یا هفت جاودانه مقدس ارتباط می دادند. در نجوم عدد هفت، خانه آرزوهاست و رسیدن به امیدها را در خانه هفتم نوید می دهند. علامه مجلسی می فرماید: آسمان هفت طبقه و زمین هفت طبقه است و هفت ملک یا فرشته موکل برآنند و اگر موقع تحویل سال، هفت آیه از قرآن مجید را که باحرف سین شروع می شودبخوانند آنان را از آفات زمینی و آسمانی محفوظ می دارند."

هفت سین عبارت است از سماق، سیر، سنجد، سمنو، سکه، سرکه، سبزی .

 جمع شدن تمام افراد خانواده بر سر سفره عید در لحظه تحویل سال نو

موقع تحویل سال نو همه اهل خانه با لباس نو بر سر سفره می نشینند، مادر اسپند دود می کنند، یکی از بچه ها شمع روشن می کند، پدر قرآن می خواند و …

هر کدام از این آداب و رسوم، فلسفه خاص خود را دارد؛ مادر اسپند دود می کند برای دوری از چشم زخم حسود، با روشن کردن شمع، بر روشنایی خانه و زندگی تاکید می شود و از خانواده بزرگ افراد خانواده می خواهند تا در سال نو، خانه آنها را با شمع وجود پدر و مادر نورانی کند؛ قرآن خوانده می شود تا در آغاز سال نو دل ها به سوی خداوند بزرگ سوق داده شود و از صاحب قرآن خواسته شود که در این سال جدید نیز یار و مددکار اهل خانه باشد، حضور ثابت و گسترده قرآن نه تنها در سفر عید بلکه در تمام آداب اجتماعی نوروز نشان از مردم ایران زمین توجه به قرآن دارد و قرائت قرآن و بوسیدن آن در ساعات تحویل سال از جمله آداب سال تحویل است.

بر سر سفره عید، سکه، برنج، آب، ماهی قرمز، آیینه و … نیز دیده می شود که سکه نشان از خیر و برکت و رفاه؛ برنج، نشانی از خیر و برکت و فراوانی؛ آب، نشان صافی و پاکی و روشنایی و گشایش کار؛ ماهی قرمز، شگون دارد؛ آیینه، برای رفع کدورت و نشانی ازصفا و پاکی و یکرنگی است.

افراد خانواده بعد از تحویل سال نو با هم روبوسی کرده و عید را به هم تبریک می گویند و برای هم سال خوب و پربرکتی را آرزو می کنند.

 دعای تحویل سال نو

مجلسی در کتاب زادالمعاد در خصوص دعای سال نو روایت می کند که در وقت تحویل سال این دعا را بسیار بخوانید:« یا مقلب القلوب والابصار یا مدبر اللیل والنهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال.»

علامه مجلسی(ره) همچنین خواندن این دعا را در نوروز مناسب دانسته است:

«اللهم هذه سنه جدیده و انت ملک قدیم اسإلک خیرها و خیرمافیها و اعوذبک من شرها و شرمافیها و استلفیک موونتها و شغلها یا ذالجلال و الاکرام. ؛ بارالها! این سال جدید است و تو خدایی ازلی و قدیم هستی. خیر این سال و خیر آنچه را در این سال پیش می آید، از تو خواستارم و از شر این سال و شرآنچه در این سال پیش خواهد آمد، به تو پناه می برم...»

 زیارت اهل قبور

رفتن به زیارت اهل قبور در آغازین روزهای سال نو و نیز برگزاری مراسم تحویل سال در کنار قبور شهدإ از دیگر آداب دینی نوروز است.

تشرف و حضور در اماکن مقدسه و مشاهد مشرفه و برگزاری مراسم تحویل سال نو در آن مکانها نیز از جمله آداب نوروز می باشد.

 رنگ کردن تخم مرغ

یکی از کارهای خوب در ایام عید نوروز انجام می شود، رنگ کردن تخم مرغ با رنگ های شاد است که این کار را بچه ها خیلی دوست دارند. تخم مرغ های رنگ شده را به بچه های کوچک به عنوان عیدی می دهند.

 دید و بازدید و دادن عیدی

ایام عید فرصت مناسبی برای صله رحم و رسیدگی به وضع خویشان و بستگان است که این نیز یکی از نشانه های اخلاق و سنن مرضیه اسلامی و انسانی است. از همان روز اول نوروز، دید و بازدیدها آغاز می شود. در همه خانواده ها رسم بر آن است که افراد خانواده ابتدا به دیدن بزرگترهای فامیل می روند و عید را به آنها تبریک می گویند. سپس به خانه بر می گردند و منتظر می مانند تا بزرگترها به آنها سر بزنند. در این دید و بازدیدها عیدی هم داده می شود.

علاوه بر دیدوبازدید از بستگان، دوستان، همسایگان و بزرگان فامیل، با جمعی از مصیبت دیدگان در سال گذشته نیز دیدار می شود. دید و بازدیدها تا روز سیزده بدر، (سیزدهمین روز سال نو)، ادامه داد.

 سیزده به در

اجرای مراسم سیزده به در در میان ایرانیان از دیر باز امری بسیار جدی بوده است که همواره با برپایی مراسمی خاص همراه بوده است . از آن جمله می توان به غذاهایی که مردم به طور سنتی در روز سیزده به در می خوردند اشاره کرد . خوردن کاهو سکنجبین و چغاله بادام از خوردنی های مرسوم عصر سیزده به در است.

در تهران قدیم آن گونه که جعفر شهری، نویسنده کتاب «تهران قدیم» روایت کرده در روز سیزده به در مردم نسبت به طبخ و مصرف دمی یا دمپختک باقلا که غذای اصلی محسوب می شد و سپس بلغور یا آش رشته اقدام می کردند. حبوبات و سبزیجات آش و بلغور در خانه پخته می شد و تنها در دشت و باغ، آب و رشته آن افزوده می شد

غذاهای سنتی ایرانی

سفره ايراني سفره اي رنگين است و فرهنگ غذايي اين سرزمين نیز فرهنگي بسيار غني. اين غنا برآمده از تنوع محيط طبيعي اين كشور مي باشد. در ناحيه هاي مختلف ايران، به تناسب امكانات موجود، غذاهاي محلي گوناگوني تهيه مي شود.
اما در اين كشور غداهايي نيز پخته مي شود كه به علت عموميت يافتن در سراسر كشور، جزو غذاهاي سنتي و ملي آن به شمار مي آيند

.

معروف ترين اين غذاها عبارت اند از:
چلو كباب (برنج دم كرده با كباب)، آبگوشت (مخلوط گوشت گوسفند با حبوبات و ادويه و سيب زميني)، فسنجان (غذايي از گوشت پرنده و به ويژه اردك و غاز با مغز گردو و رب انار)، دلمه (غذاهاي گوشتي پيچيده در برگ مو تازه)، و انواع خورش هاي سبزي و قيمه كه با برنج صرف مي شوند.
در ناحيه هاي شمال و غرب ايران نيز علاوه بر چلوكباب و كوفته مشهور تبريزي با برخي سبزيها و گياهان خود رو و حبوبات، انواع غذاهاي محلي(آش و شوربا) با گوشت يا بي گوشت پخته مي شوند، كه طرفداران بسياري دارند. خاويار كه از ماهيان درياي خزر به دست مي آيد، شهرتي جهاني دارد و غذايي بسيار مقوي است.
با گوشت ماهي نيز در شمال و جنوب ايران غذاهاي گوناگوني پخته مي شود. ميگوي ايران از بهترين محصولات غذايي دريايي است و با توجه به مرغوبيت و درشتي ميگوي خليج فارس، غذاي لذيذي از آن تهيه و عرضه مي شود. شاه ميگوي(لابستر) ايران اشتهار جهاني دارد.
پخت نان در ايران به روش هاي گوناگون انجام مي شود. نان هاي ايران نازك اند و پخت و پز سطحي دارند و در انواع گوناگونی پخت می شوند. نان در ايران غالباً به صورت تازه مصرف مي شود.

انواع نان هاي ايراني عبارتند از :
لواش، تافتون، سنگك و بربري.

دوغ كه نوشيدني سرد و ستني ايران است، همراه با برخي از سبزي هاي معطر با غذا صرف مي شود