جشن چله تابستان ، چله تموز

جشن چله تابستان ، چله تموز ...

جشن چله تابستان، جشن نوروز بل، جشن نیلوفر، چله تموز، زیارتگاه نارکی، تمامی این اسامی حکایت از یک جشن بزرگ در میانه های فصل تابستان در ایران باستان را دارند. جشن چله تموز، در تقویم کهن ایرانی گرم ترین ماه سال است. «چله بزرگ» یکی از جشن های ایرانی بوده که امروزه فراموش شده است اما در جنوب خراسان طولانی ترین روز سال را هنوز هم گرامی می دارند اما نه با آن اهمیتی که برای شب چله زمستان یا یلدا قائل هستند. چهل یا چله تموز حدودا از اول تیر ماه شروع می شد و تا دهم مرداد ماه ادامه می یافت. معمولا شروع این چهل روز با طولانی ترین روز سال شروع می شود. خراسان یکی از جاهایی است که جشن چله تموز هنوز در آن کم و بیش وجود دارد. در تقویم محلی بیرجند «چله بزرگ» تابستان از اول تیرماه شروع می شود و تا دهم مرداد ماه ادامه می یابد و «چله خرد» تابستان از دهم مرداد شروع و تا سی ام این ماه ادامه دارد.تاریخ و روز جشن چله تابستان

در جنوب خراسان از اول تیرماه تا دهم مردادماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه را «چله کلو»، از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را «چله خرد» می گویند. پس از یورش تازیان به ایران زمین جشن ها و آیین های ایرانی رفته رفته به فراموشی سپرده می شد اما مردم به دلیل علاقه زیادی که به آیین های خود داشتند در هر گوشه از ایران زمین به شکلی و در تاریخی متفاوت (تاریخ شمسی و برخی زرتشتی و شاهنشاهی) در گاهشمار (تقویم)های مختلف و در دوران شاهان متفاوت برگزار می کردند تا بتوانند این سنت ها را پاسداری کنند. این آیین که جشن چله تابستان هم به آن می گویند پس از اسلام در زمان دیلمیان که خود را وارث حکومت هایی مانند اشکانیان و ساسانیان و هخامنشیان می دانستند رونق گرفت و به نام نوروز بل میان مردم رواج پیدا کرد. زمان این اقدام مبدا جدید سال شماری دیلمی شد که این مبدا دقیقا برابر است با روز دوشنبه هرمزد روز اولین روز از سال پنج هزار و 454 باستانی یزدگردی قدیم و 71 هزار و 82 روز پیش از مبدا هجری شمسی است. مراسم آغاز سال جدید نوروز بل به طور متغیر وابسته به محل برگزاری و نحوه قراردادن پنج روز کبیسه بین سیزدهم تا هفدهم مرداد ماه برگزار می شود. در زمان قدیم در این فصل کشاورزان توان پرداخت باج و خراج را داشته و می توانستند با فروش محصول خود زندگی شان را سامان دهند و از همین رو سال نوی خود را در این زمان و جشن چله تموز برگزار می کردند.جشن چله تموز
مراسم جشن چله تابستون

در این جشن 10 مرد با کلاه و شولای گالشی به میدان می آیند و دورتا دور آتش می چرخند و نوازنده های محلی موسیقی را با شدت و شور می نوازند. خورشید که در حال غروب باشد و زمان روشن کردن آتش فرا می رسد و هیزم های آغشته به نفت که شعله ور می شوند، مردم به آن نزدیک می شوند و همه باهم این شعر را می خوانند:

گروم گروم گروم بل با صدای پرهیبت سوختن هیزم و برکشیدن شعله

نوروز ما و نوروز بل نوروز ماه و شعله آتش نوروزی

نو سال ببی، سال سوسال تازه باشد و سال روشنائی

نو بدی خؤنه واشو تازه باشد و تازه شود و خانه آباد و با برکت

پس از شعرخوانی همگی سال نو را به هم تبریک می گفتند

گالشان لباس های کهنه خود شامل نمد، شولا و دیگر اضافاتی را که نمی خواستند برای سال بعد استفاده کنند در آتش می سوزاندند و به نوعی هم آتش را وسیله خبررسانی و هم جز مقدسات چهارگانه آفرینش می دانستند و در کنار آتش به ستایش اهورامزدا می پرداختند و از او برای سال جدید طلب خیر، نیکی و برکت می کردند.

تاریخ خبر: چهار‌شنبه 11 امرداد 1396
ساعت: 11:45:45 AM