از باستان‌شناسی زیرِ آب گرفته تا تورهای تماشای نهنگ با راهنمایی دانشمندان واقعی، جزایر اقیانوس اطلس اروپا نشان می‌دهند که گردشگری می‌تواند به جای تخریب، حافظ میراث طبیعی و فرهنگی اقیانوس باشد.
تابستان، فصل محبوب تعطیلات ساحلی در اروپاست ولی امسال، شادی‌ها با اعتراض درآمیخته‌اند. از بارسلونا تا ونیز، مردم به خیابان‌ها آمده‌اند و خواستار محدودشدن گردشگری انبوه هستند؛ پدیده‌ای که به‌گفته‌ی آنها محیط‌‌زیست ساحلی را نابود می‌کند و میراث تاریخی را از بین می‌برد.
اما در فایال، یکی از جزایر آزور در میانه‌ی اقیانوس اطلس، رویکردی متفاوت در پیش گرفته‌اند. به‌جای جذب بی‌رویه‌ی گردشگر به هر قیمتی، مسئولان محلی و فعالان این حوزه می‌خواهند اکوتوریسم را تقویت کنند و گردشگرانی را جذب کنند که قدردان و حامی میراث طبیعی و فرهنگی این مجمع‌الجزایر باشند.
گروهی بین‌المللی از دانشمندان که در چارچوب پروژه‌ی «اکوروت» با حمایت مالی اتحادیه‌ی اروپا فعالیت می‌کنند، در حال آماده‌سازی مناطقی ساحلی هستند تا برای اسنورکلینگ و غواصی اسکوبا مناسب باشند؛ درعین‌حال، این پروژه به ترویج میراث زیرِ آب و حفظ این سایت‌ها برای آیندگان نیز می‌پردازد.
میراث زیرِ آب، جاذبه‌ای برای اکوتوریسم
تا همین اواخر، مکان‌هایی مانند این تا حد زیادی نادیده گرفته می‌شدند. ژوزه بتنکورت، باستان‌شناس دانشگاه نُوا دِ لیسبون و از اعضای پروژه‌ی اکوروت، توضیح می‌دهد: «اغلب به این نوع سایت‌های باستان‌شناسی به چشم میراث نگاه نمی‌شود؛ صرفاً لاشه‌های غرق‌شده به حساب می‌آیند. مردم هم چیزی درباره‌شان نمی‌دانند.»
این پروژه که از سوی صندوق اروپایی دریایی، شیلات و آبزی‌پروری تأمین مالی می‌شود، بر توسعه‌ی گردشگری فرهنگی زیرِ آب در دورافتاده‌ترین مناطق اروپا تمرکز دارد. این پروژه به جای بستن این مکان‌ها به روی گردشگران، آنها را به جاذبه‌هایی پایدار برای آشنایی با تاریخ دریایی اقیانوس اطلس تبدیل می‌کند.
آنا «زوگا» بزُگو، زیست‌شناس دریایی و راهنمای طبیعت‌گردی، معتقد است این تجربه برای گردشگرانش جذابیت دارد. او می‌گوید: «این‌ها افرادی هستند که مشتاق شناخت تاریخ و طبیعت جزیره‌اند، و فکر می‌کنم رساندن این پیام به بازدیدکنندگان برای ما بسیار ارزشمند است.»
تماشای نهنگ؛ پیوندی میان علم و گردشگری
هزار کیلومتر آن‌طرف‌تر، در تنریف، جزایر قناری با چالشی مشابه دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این آب‌ها زیستگاه یک‌سوم از گونه‌های نهنگ و دلفین در جهان هستند و همین باعث شده گردشگری تماشای نهنگ به تجارتی پرسود تبدیل شود. ولی میسائیل وارگاس، زیست‌شناس دریایی، تصمیم گرفته تأثیرات زیست‌محیطی شرکتش را به حداقل برساند.
برخلاف شناورهای بزرگ تجاری، شرکت او به نام بای‌اوشن از قایق‌های بادی کم‌صدایی استفاده می‌کند که مزاحمتی برای حیوانات ایجاد نمی‌کنند. چون گروهی کوچک در قایق حضور دارند، همه می‌توانند توضیحات مفصل او را بشنوند. اما جادوی واقعی وقتی اتفاق می‌افتد که او هیدروفون یا میکروفن زیرآبی را در آب رها می‌کند؛ ابزاری که به گردشگران امکان می‌دهد صداهای کلیک‌مانند و سوت‌مانند نهنگ‌ها را در همان لحظه که تولید می‌شوند، بشنوند.
وارگاس توضیح می‌دهد: «یک وضعیت اضطراری زیست‌محیطی در جریان است و ما باید چنین فرصت‌هایی ایجاد کنیم که بتواند طرز فکر مردم را تغییر دهد. آنها باید طبیعت را بخشی از وجود خودشان بدانند، نه چیزی جدا و مستقل از خود.»
این رویکرد بخشی از پروژه‌ی تویینِد بای استارز است؛ یکی دیگر از طرح‌های برخوردار از حمایت مالی اتحادیه‌ی اروپا که تعطیلات ساحلی را از جاذبه‌های پرسروصدا به تجربه‌های معنادار تبدیل می‌کند. یکی از بازدیدکنندگان می‌گوید: «ما واقعاً از تمرکز بر پایداری و نحوه‌ی رفتار با حیوانات در اینجا قدردانی می‌کنیم. این روش بسیار بهتر از آن نوع گردشگری انبوهی است که در جاهای دیگر می‌بینید.»
در بازگشت به فایال در جزایر آزور، شرکت گردشگری تماشای نهنگ «نچرالیست» که در همان پروژه شرکت دارد، پژوهش علمی را بخشی از تورهای روزانه خود کرده است. زیست‌شناسان دریایی معتبر حاضر در قایق، هر مواجهه با حیات‌وحش را ثبت کرده و نمونه‌هایی مانند ذرات پوست نهنگ را جمع‌آوری می‌کنند و این داده‌ها به مؤسسات پژوهشی ارسال می‌شود.
ژیزلا دیونیزیو، زیست‌شناس دریایی نچرالیست، توضیح می‌دهد: «ما می‌خواهیم الگو باشیم و محصولاتی خلق کنیم که دیگر شرکت‌ها نیز بتوانند از آنها برای تقویت پیوند میان علم و گردشگری استفاده کنند.» این همکاری باعث کاهش هزینه‌های مطالعات میدانی می‌شود و درعین‌حال به گردشگران فرصت می‌دهد که در صف اول پژوهش علمی واقعی دریایی حضور داشته باشند.
تصویر بزرگ‌تر
جنبش گردشگری سازگار با دریا در مقطعی حیاتی شکل گرفته است. گردشگری ساحلی بزرگ‌ترین بخش از اقتصاد آبی اروپا را تشکیل می‌دهد و بیش از نیمی از فرصت‌های شغلی و بیش از ۲۰۰ میلیارد یورو درآمد این بخش را به خود اختصاص داده است.
گیلبرتو کاریرا، مدیر خدمات تنوع زیستی و سیاست‌های دریایی جزایر آزور، می‌گوید: «اینجا فرصت بسیار خوبی داریم تا به آنچه در دیگر نقاط جهان رخ داده نگاه کنیم و تلاش کنیم اشتباهات مشابه را تکرار نکنیم.» او اضافه می‌کند: «همه بر این باورند که گردشگری باید به شیوه‌ای پایدار توسعه یابد.»
جزایر آزور پیش‌تر ۳۰درصد از آب‌های خود را حفاظت کرده است و پروژه‌هایی مانند اکوروت و تویینِد بای استارز به این حفاظت و درعین‌حال ایجاد صنعت گردشگری پررونق کمک می‌کنند.
حتی گردشگری ساحلی نیز در حال تحول و توسعه است. همان‌طور که کارلا داماسو، پژوهشگر علوم دریایی، اشاره می‌کند: «ما با تغییرات اقلیمی، آلودگی، و حتی رویدادهای انقراض گسترده مواجهیم. اما در حال حاضر هنوز این امکان وجود دارد که رفتارمان را تغییر دهیم و به نوعی در بهبود اوضاع سهیم باشیم.»
گاهی راه‌حل‌ها ساده است مانند اینکه گردشگران حین قدم‌زدن در ساحل، زباله‌ها را جمع کنند. این اقدامات کوچک، زمانی که توسط هزاران بازدیدکننده تکرار شود، می‌توانند به حفظ زیبایی سواحل و امنیت حیات دریایی کمک کنند.
در سراسر جهان، گردشگری ساحلی که به‌درستی مدیریت نمی‌شود، همچنان به آلودگی سواحل و تهدید حیات دریایی دامن می‌زند. اما جزایر اقیانوس اطلس ثابت کرده‌اند که مسیر دیگری هم وجود دارد؛ مسیری که در آن می‌توانیم از دریا لذت ببریم و درعین‌حال، آن را برای نسل‌های آینده ایمن نگه داشت و حفظ کرد.
تاریخ خبر: یکشنبه 19 امرداد 1404
ساعت: 10:06:40 AM
کانال تلگرام آژانس هواپیمایی
